«كامل الزیارات»
از منابع مورد نیاز مبلغان گرامى، كتاب گرانسنگ «كامل الزیارات» است. این كتاب، تألیف محدث و عالم جلیل القدر جهان تشیع، شیخ ابوالقاسم، جعفر بن محمد بن قولویه قمى معروف به «ابن قولویه» است. (1)
موضوع كتاب «كامل الزیارات» مجموعه احادیث و روایات اهل بیتعلیهمالسلام درباره شیوه زیارت حضرت رسول خداصلىاللهعلیهوآله و دیگر امامان و امامزادگانعلیهمالسلام و ثواب و فضیلت آن مىباشد. كامل الزیارات بارها چاپ شده، از جمله در سال 1356 ق، با مقدمه علامه امینى منتشر گردیده است.
امتیازات
ابن قولویه در آغاز كتاب، تمام راویان آن را توثیق كرده است. این نكته به دانشمندان شیعه كمك مىكند تا به آن دسته از راویانى كه در كتابهاى رجالى، نامى ندارند و فقط در اسناد كامل الزیارات قرار گرفتهاند راحتتر اعتماد كنند. (2)
كتاب كامل الزیارات شامل 843 حدیث مىباشد كه در 108 باب تنظیم شده است.
این كتاب یكى از ارزشمندترین مجموعههاى حدیثى در زمینه زیارت و از منابع غنى عاشورا پژوهى مىباشد كه مهمترین روایات این بخش را در خود جاى داده است.
مؤلف این كتاب، انگیزه نگارش آن را این گونه بیان مىفرماید: «انگیزه من در نگارش این كتاب، تقرب به درگاه الهى و پیامبر و على و فاطمه و ائمه صلوت اللَّه علیهم اجمعین بوده و تلاش كردهام با نشر معارف اهل بیتعلیهمالسلام و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان هدیهاى تقدیم كرده باشم.» (3)
این یادگار ماندگار شیعه بیش از هزار سال است كه مورد توجه محدثین و فقهاى عظیم الشأن عالم اسلام بوده و امروزه همچنان در صدر كتابهاى درجه یك شیعه قرار دارد. بحارالانوار، مفاتیح الجنان و اكثر كتابهاى دعا و زیارت و منابع عاشورایى از جمله آثارى هستند كه از این كتاب بهره بردهاند.
موضوعات
1. ثواب زیارت حضرت رسولصلىاللهعلیهوآله؛
2. آداب و ثواب زیارت امیرالمؤمنین علىعلیهالسلام؛
3. آداب و ثواب زیارت امام حسنعلیهالسلام؛
4. ثواب گریه و اقامه عزا بر امام حسینعلیهالسلام و چگونگى نماز و زیارت در حرم آن حضرت كه بخش اعظم كتاب را در برگرفته است؛
4. شیوه زیارت حرم امام موسى كاظم و امام جوادعلیهماالسلام؛
5. شیوه زیارت سایر ائمهعلیهمالسلام؛
6. زیارت مؤمنین؛
7. زیارت امامزادگان.
مؤلف
جعفر بن قولویه قمى نویسنده كامل الزیارات، از برجستهترین چهرههاى راویان شیعه و فقیهان امامیه، در قرن چهارم هجرى است كه در شهر مقدس قم به دنیا آمد و از اساتید بزرگى همچون احمد بن ادریس اشعرى قمى، پدرش محمد بن قولویه، محمد بن یعقوب كلینى، محمد بن حسن صفار و على بن بابویه (پدر شیخ صدوق) بهره برده است.
شیخ مفید از ممتازترین شاگردان ابن قولویه است كه از او ستایش فراوان كرده است. یكى از عبارات شیخ مفید این گونه است: «خداوند شیخ مورد اعتماد ما، ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه را تأیید فرماید. (4)
او در سفر به كشور مصر، از محضر درس علماى آنجا مانند: ابوالفضل محمد بن احمد بن ابراهیم جعفى صابونى مصرى نیز بهره برد.
ابوالعباس نجاشى، شخصیت نگار بزرگ شیعه درباره او مىگوید: «در هر زیبایى و عظمتى كه مردم با آن توصیف مىشوند جعفر بن محمد بن قولویه برترى دارد.» (5)
ابن حجر عسقلانى از علماى نامآور اهل سنت، مىگوید: «جعفر بن محمد بن قولویه، از بزرگان شیعه و از دانشمندان سرشناس و مشهور است.» (6)
ابن قولویه به عنوان یكى از محدثان سرشناس و مورد اطمینان بزرگان امامیه، در سلسله سند 507 روایت قرار گرفته است (7) و با محافظت از این گنجینه علمى، افزون بر زنده نگه داشتن یاد و نام ائمهعلیهمالسلام، خدمات شایانى نیز به جهان تشیع و تثبیت باورهاى آن كرده است. این پاسدار فداكار فرهنگ اهل بیتعلیهمالسلام در سال 367 ه. ق وفات یافت و در حرم كاظمینعلیهماالسلام مدفون گردید.
پی‌نوشـــــــــــت‌ها:
1) موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحانى، مؤسسه امام صادقعلیهالسلام، قم، علیهماالسلامقدس سرهرحمهم اللهقدس سره ق، جرحمهم الله، صرحمهم اللهرضى الله عنهقدس سره.
2) مقدمه كامل الزیارات، ابن قولویه قمى، نشر اسلامى، قم، علیهالسلامقدس سرهرحمهم اللهقدس سره ق، صعلیهالسلامعلیهاالسلام.
3) همان.
4) تنقیح المقال، نشر آل البیتعلیهمالسلام، قم، صلىاللهعلیهوآله وسلمرضى الله عنهرحمهم اللهقدس سرهق، جقدس سرهمقدس سره، ص رحمهم اللهعلیهاالسلامعلیهاالسلام.
5) رجال نجاشى، ابوالعباس احمد نجاشى، نشر اسلامى، قم، علیهماالسلامقدس سرهرحمهم اللهقدس سره ق، ص علیهاالسلامرضى الله عنهقدس سره.
6) لسان المیزان، ابن حجر عسقلانى، مؤسسه اعلمى، بیروت، 0صلىاللهعلیهوآلهعلیهاالسلامقدس سره ق، جرضى الله عنه، صقدس سرهمرضى الله عنهقدس سره.
7) معجم رجال الحدیث، ابوالقاسم خوئى، چاپ پنجم، علیهاالسلامقدس سرهرحمهم اللهقدس سره ه. ق، جقدس سرهم، صصلىاللهعلیهوآله وسلمعلیهالسلامرحمه الله موسوعة طبقات الفقهاء، جرحمهم الله، صرحمهم اللهرضى الله عنهقدس سره.