(عبارات كنایی)
بیان بعضى از مسایل اخلاقى یا احكام شرعى و... موجب بدآموزى و تأثیر منفى در بعضى از شنوندگان مىشود.
مثلاً، چنانچه یكى از مفطرات به حرام روزه ـ كه استمناست ـ بیان گردد به احتمال قوى بیان این حكم بعضى از افراد را ـ كه از كم و كیف آن عمل زشت با خبر نبودهاند ـ به سوى آن سوق مىدهد. بیان چنین نكات چگونه باید باشد؟
مبلّغ گرامى!
توجّه حضرت عالى را به دو نكته جلب مىكنیم:
1 ـ امام على علیهالسلام فرموده است: «التدبیر قبل العمل یؤمنك من الندم؛ تدبیر (و برنامهریزى) قبل از شروع كار، تو را از پشیمانى ایمن مىسازد.» (1)
یكى از نكات اساسى و قابل توجّه براى برنامهریزى در خصوص ارائهى یك منبر یا یك جلسهى گفت و گو و تبلیغ، شناسایى نوع مخاطبان است. پس از شناسایى مخاطب مىتوان دربارهى موضوع قابل بحث و نحوهى ارائهى آن اندیشید.
در موضوع مورد سؤال باید دید با توجّه به نوع مخاطب شما، تا چه اندازه طرح این بحث اثر مطلوب مىگذارد. در صورتى كه ارائهى بحث سود بیشترى نسبت به عدم طرح آن داشته باشد، مىتوان بحث را مطرح كرد.
2 ـ پس از تصمیم بر طرح یك بحث، نكته حساس دیگر در برنامهریزى، گزینش قالب مناسب براى ارائهى بحث است. در خصوص موضوع مورد سؤال و امثال آن بهترین قالب براى روشن كردن بحث بدون این كه عوارض منفى داشته باشد، استفاده از قالب كنایه و عبارات غیر صریح است.
مثلاً مىتوان در مسئلهى مورد بحث چنین گفت: اگر كسى در حال روزه خود را ناپاك كند، حكمش چنین و چنان خواهد بود. طبیعى است كه مخاطب اگر مسئله برایش كاملاً روشن نشود پس از ارائهى بحث، از شما سؤال خواهد كرد و آن وقت به صورت خصوصى بهتر مىتوان مسئله را براى او روشن نمود.
- پاورقــــــــــــــــــــی
1 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 238.