نكته اول
یكی از سؤالاتی كه گاه مطرح می‌شود درباره تفاوت وضوی آقایان و بانوان با یكدیگر است. در این مورد باید گفت: طبق نظر بسیاری از مراجع معظم تقلید، مانند حضرت امام خمینی قدس سره و حضرات آیات بهجت، تبریزی و سیستانی، دوبار شستن دست‌ها در وضو اشكالی ندارد. (1) و تنها تفاوت وضوی آقایان با بانوان طبق نظر غالب مراجع بزرگوار تقلید در همین عمل نهفته است و آن بدین صورت است كه برای زن‌ها مستحب است مرتبه اول شستن دست‌ها را از قسمت داخلی آرنج دست آغاز كنند و مرتبه دوم آن را از قسمت بیرونی آرنج دست بشویند، و برای مردها مستحب است كه این عمل را به عكس زن‌ها انجام دهند، یعنی برای مردها مستحب است كه مرتبه اول شستن دست‌ها را از قسمت بیرونی آرنج دست آغاز كنند و مرتبه دوم آن را از قسمت داخلی آرنج دست بشویند. (2)
شایان ذكر است كه مسح سر مردها با زن‌ها هیچ گونه تفاوتی با یكدیگر ندارد، و اگر موی مردها به اندزه زن‌ها نیز بلند باشد، مردها نیز باید مانند زن‌ها فرق سر خویش را باز كنند و بن و بیخ موهای خود را مسح كنند.
نكته دوم
طبق نظر بسیاری از مراجع معظم تقلید، مانند حضرت امام خمینی قدس سره بر بانوان واجب است تمام بدن حتی سر و موهای خود به غیر از قرص صورت و دست‌ها تا مچ را از مردان نامحرم بپوشانند. (3)
در این حكم شرعی طبق فتوای بسیاری از مراجع بزرگوار تقلید نكاتی وجود دارد كه شایسته است دانسته شوند:
1 - قرص صورت می‌تواند به اندازه‌ای باز باشد كه در هنگام وضو شسته می‌شود، با این تفاوت كه در وضو برای اینكه یقین كنیم تمام قرص صورت به اندازه‌ای كه در رساله‌ها گفته شده، شسته شده است باید كمی بیشتر از قرص صورت و اطراف بیرونی آن را نیز بشوییم، ولی در پوشش برای اینكه یقین كنیم كه حجاب شرعی كاملا رعایت شده است، باید به عكس وضو كمی از اطراف داخلی قرص صورت نیز پوشانده شود.
2 - بانوان باید گردن و زیر چانه و پاها تا مچ خود را نیز از مردان نامحرم بپوشانند. البته پوشاندن پاها تا مچ به هنگام نماز و در صورتی كه در معرض دید نامحرم نباشد واجب نیست بلكه مستحب است.
3 - قرص صورت و دست‌ها تا مچ را در صورتی می‌توان از مردان نامحرم نپوشاند كه زینت و آرایشی در آن‌ها نباشد، زیرا پوشاندن زینت و آرایش بر بانوان در برابر دید نامحرم واجب است.
4 - برای اینكه بانوان یقین كنند كه از كتف تا مچ دست‌ها را كاملا پوشانده اند، باید كمی پایین‌تر از مچ دست‌ها را نیز بپوشانند.
نكته سوم
بسیاری از مراجع معظم تقلید فرموده اند: ساختن مجسمه جاندار حرام است؛ اما برخی از مراجع تقلید مانند حضرت آیت الله نوری همدانی، فرموده اند: اگر ساختن مجسمه جاندار برای «هدفی عقلایی.» انجام پذیرد و اسراف نباشد، در این صورت اشكالی ندارد. (4) و بعضی دیگر مانند حضرت آیت الله مكارم شیرازی نیز فرموده اند: در صورتی كه مجسمه سازی جاندار جنبه «اسباب بازی.» داشته باشد، مانند ساختن عروسك اشكالی ندارد. (5)
نكته چهارم
گاهی سطح مهر نماز ناصاف است و مقداری برجستگی دارد، آیا سجده روی سطح ناصاف مهر صحیح است؟
بعضی از مراجع معظم تقلید مانند حضرت آیت الله فاضل لنكرانی می‌فرمایند: لازم نیست سجده بر سطح صاف مهر باشد، بلكه همین قدر كه پیشانی به اندازه یك «دو ریالی.» روی مهر قرار گیرد و صدق سجده كند، نماز صحیح است. (6)
نكته پنجم
در برخی از مواقع لباس‌های خود را به لباسشویی‌های عمومی می‌دهیم. با توجه به اینكه در هر محله و منطقه، افرادی كه طهارت اسلامی را رعایت نمی‌كنند كم و بیش وجود دارند، هر چند این امر یقینی نیست، ولی احتمال آن زیاد است. آیا لباس‌هایی كه در این لباسشویی‌ها شسته می‌شوند، پاكند؟
برخی از مراجع معظم تقلید مانند حضرت امام خمینی قدس سره درباره طهارت این گونه لباس‌ها می‌فرمایند: اگر لباس را پاك تحویل داده اند و شك داشته باشند كه نجس شده، پاك است. و نیز چنانچه لباس نجس بوده و كسی كه مسؤول شستن است بگوید آن را تطهیر كرده‌ام، این لباس محكوم به طهارت است. (7)
نكته ششم
آیات عظام ما مانند حضرت آیت الله بهجت و سیستانی و تبریزی در رساله‌های توضیح المسائل خود فرموده اند: اگر در غسل به اندازه سرمویی از بدن نشسته بماند، غسل باطل است؛ ولی شستن جاهایی از بدن كه دیده نمی‌شود مانند توی گوش و بینی واجب نیست. (8) از این رو، باید توجه داشت كه در غسل باید قسمت داخلی لاله گوش كه دیده می‌شود، زیر بغل، لای انگشتان دست و پا، گوشه‌های چشم و لب كه در وقت بستن چشم‌ها و لب‌ها دیده می‌شوند، كف دست‌ها و پاها، قسمت پایین كمر تا نوك انگشتان پا، كاملا شسته شوند و هیچ قسمتی از آن‌ها نشسته باقی نماند.
نكته هفتم
گاه به شوخی گفته می‌شود: ادرار بچه تا شش ماهگی و یا دو سالگی پاك است. شاید منشا چنین مطلبی تخفیفی است كه در تطهیر ادرار پسر شیرخوار داده شده است. به فتوای شماری از مراجع بزرگوار تقلید مانند حضرت امام خمینی قدس سره در این زمینه توجه كنیم:
اگر چیزی به ادرار پسر شیرخواری كه غذاخور نشده و شیر خوك نخورده نجس شود، چنانچه «یك مرتبه.» آب روی آن بریزند كه به تمام جاهای نجس آن برسد پاك می‌شود و در لباس و فرش و مانند این‌ها «فشار دادن.» لازم نیست. بنابراین «دو مرتبه.» آب ریختن روی آن لازم نیست، اگر چه احتیاط مستحب است. و نیز «فشار دادن.» لباس و فرش و مانند این‌ها و بیرون آمدن غساله آن‌ها لازم نیست. (9)
البته برخی دیگر مانند حضرت آیت الله سیستانی علاوه بر ادرار پسر شیرخوار، ادرار دختر شیرخوار را نیز ذكر كرده اند. (10)
نكته هشتم
برخی از مراجع مكرم تقلید مانند حضرت آیت الله مكارم شیرازی درباره «هیپنوتیزم.» فرموده اند: اگر هیپنوتیزم برای مقاصد پزشكی و مانند آن باشد، مانعی ندارد؛ ولی چنانچه برای كشف امور پنهانی و یا خبر از گذشته و حال و آینده باشد، جایز نیست. (11)
نكته نهم
یكی از سؤالاتی كه گاه مطرح می‌شود این است كه «مهر السنة.» طبق نرخ امروز به چه مقدار است؟
برخی از مراجع معظم تقلید مانند حضرت آیت الله مكارم شیرازی در این باره فرموده اند: مقدار مهرالسنة 500 درهم نقره است و هر درهم در حدود 5/2 گرم است. بنابراین پانصد درهم نقره در حدود 1250 گرم نقره می‌شود. در این تاریخ و با پرسش از نقره فروشان هر گرم نقره با توجه به جنس‌های متفاوت آن، بین 400 تا 1500 تومان متفاوت است.
شایان گفتن است این مراجع نكته دیگری را در این زمینه بیان فرموده اند و آن عبارت از این است كه اگر زن و شوهر می‌دانسته اند كه مهرالسنة برابر با 500 درهم نقره است، باید معادل آن را با پول رایج حساب كرد و در صورت مطالبه، آن را پرداخت؛ ولی چنانچه هر دو یا یكی از آنان از مقدار مهرالسنة آگاهی نداشته اند، احتیاط این است كه در مورد مقدار مهر با یكدیگر مصالحه كنند. (12)
نكته دهم
همان گونه كه می‌بینیم فالگیرانی وجود دارند كه ادعا می‌كنند كه گذشته و آینده و بیماری مراجعان به آنان خبر دارند و ی ا به افراد می‌گویند كه شما فلان گرفتاری را داری و یا خواهی داشت و یا دعای مهر و محبت میان پسران و دختران و یا زنان و شوهران می‌نویسند. آیا مراجعه به این گونه اشخاص چه حكمی دارد؟
شماری از آیات عظام ما مانند حضرت آیت الله مكارم شیرازی در این باره می‌فرمایند: مراجعه به آنان حرام است و پول گرفتن در برابر این گونه كارها جایز نیست. و نیز دعانویسی اگر طبق دعاهای وارد شده در شرع مقدس اسلام باشد مانعی ندارد، ولی دعانویسی خرافی جایز نیست. (13)
- پاورقــــــــــــــــــــی
1) توضیح المسائل مراجع، سید محمد حسن بنی هاشمی خمینی، م 248.
2) عروة الوثقی، آیت الله سید محمد كاظم طباطبایی یزدی، ج 1، ص 200.
3) توضیح المسائل مراجع، همو، م 2435.
4) هزار و یك مساله فقهی، ص 131.
5) استفتائات جدید، ج 1، ص 152.
6) جامع المسائل، ج 1، ص 101.
7) استفتائات، ج 1، ص 120.
8) توضیح المسائل مراجع، همو، م 374.
9) همان، م 161.
10) همان.
11) استفتائات جدید، ج 1، ص 155.
12) همان، ص 212 - 213.
13) همان، ص 156.