1. لبخند حضرت یوسف علیه السلام
هنگامی كه برادران می‌خواستند یوسف علیه السلام را به چاه افكنند، یوسف خندید. برادران تعجب كردند كه در این مصیبت چه جای خنده است. حضرت یوسف علیه السلام راز خنده خود را اینگونه بیان نمود: «فراموش نمی‌كنم كه روزی به شما برادران نیرومند با بازوان قوی و قدرت زیاد جسمانی نظر افكندم و خوشحال شدم. با خود گفتم كسی كه این همه یار و یاور نیرومند دارد چه غم از حوادث سخت خواهد داشت. آن روز بر شما تكیه كردم و به بازوان شما دل بستم، اكنون در چنگال شما گرفتارم و از شما به شما پناه می‌برم و به من پناه نمی‌دهید، خدا شما را بر من مسلّط ساخت تا بیاموزم كه به غیر او ـ حتّی به برادران ـ تكیه نكنم» (1)
2. فوائد رعد و برق
وقتی دو تكه ابر با بار الكتریكی متفاوت (مثبت و منفی) به هم نزدیك شوند، جرقه بزرگی پدید می‌آورند كه به آن «رعد» گویند و هرگاه تكه ابری به زمین كه همیشه بار الكتریكی منفی دارد نزدیك شود، جرقه بزرگی به نام «صاعقه» ایجاد می‌شود. این رعد و برق فوائدی دارد از جمله:
1. آبیاری زمین: این برق گاه حرارتی حدود 15 هزار درجه سانتی گراد دارد كه هوای متراكم را می‌سوزاند و باعث كم شدن فشار هوا و بارش ابرها می‌شود، از این رو پس از جهش برق، رگبارهایی شروع می‌شود و دانه‌های درشت باران فرو می‌ریزد.
2. سم پاشی: بعد از رعد و برق قطرات باران با مقداری اكسیژن اضافی تركیب می‌شوند و به آب سنگین ـ آب اكسیژنه (2 O2 H) ـ تبدیل می‌شوند كه موجب كشتن میكربها و آفتهای گیاهان است و هر سالی كه رعد و برق كم باشد، آفتهای گیاهی بیشتر می‌شود.
3. كود رسانی: بارانی كه بر اثر رعد و برق حالت اسید كربنی پیدا می‌كند به هنگام بارش و تركیب با زمین یك كود مؤثر گیاهی می‌سازد كه به گفته دانشمندان مقدار این كود به دهها میلیون تن در سال می‌رسد. قرآن چه زیبا فرمود: «او كسی است كه برق را به شما نشان می‌دهد كه هم مایه ترس است، هم امید.» (2)
3. جاذبه شعر در تربیت كودك
حضرت زهرا علیهاالسلام آنگاه كه برای كودكان لالایی می‌خواند یا با آنها بازی می‌كرد، به تربیت روحی و پرورش جسمی عزیزان خود می‌پرداخت، و خطاب به حسن علیه السلام چنین می‌فرمود:
اَشْبِهْ اَباكَ یا حَسَنْ واخْلَعْ عَنِ الْحَقِّ الرَّسَنْ
وَاعْبُدْ اِلها ذاالمنن وَلا تُوالِ ذالاِْحَنْ
«حسن جان! مانند پدرت [علی علیه السلام] باش و ریسمان را از گردن حق بردار. خدای احسان كننده را پرستش كن و با افراد دشمن و كینه توز دوستی (و رفاقت) مكن.»
و آنگاه كه حسین علیه السلام را نوازش می‌كرد، چنین می‌فرمود:
اَنْتَ شَبیهٌ بِاَبی لَسْتَ شَبِیها بعَلی
«[حسین جان] تو به پدرم [رسولخدا صلی الله علیه و آله] شباهت داری و به پدرت علی علیه السلام شبیه نیستی.»
علی علیه السلام سخنان فاطمه علیهاالسلام را می‌شنید و لبخند می‌زد. (3)
4. از تمثیلات بهره گیریم
مثالها و تمثیلات در بحثهای مختلف علمی، تربیتی، اجتماعی، اخلاقی و غیر آن نقش مؤثری (4) دارند كه برخی از آنها عبارتند از:
1. مثال، مسائل را حسی می‌كند. به طور معمول حقایق پیچیده عقلی از دسترس فكر دور است و تمثیل آنها را حسّی و نزدیك می‌كند.
2. مثال راه را نزدیك، و از ضرورت استدلالهای گوناگون می‌كاهد.
3. مثال مسائل را همگانی می‌سازد و وسیله‌ای برای گسترش علم و مطالب علمی است.
4. تمثیلات درجه اطمینان به مسائل را بالا می‌برد؛ چرا كه به مسائل عقلی و ذهنی عینیت می‌بخشد و كاربرد آنها را در جهان خارج روشن می‌سازد.
5. مثال، لجوجان را خاموش و راه بهانه گیری آنها را می‌بندد. (5)
5. بازنشستگی در 100 سالگی
سرانجام یك معلّم 100 ساله عربستانی در ریاض، بازنشسته شد. وی 28 سال قبل به استخدام آموزش و پرورش در آمد و در مقطع دبستان مشغول به تدریس شد.
او كه پیش از این در بخش خصوصی فعالیت می‌كرد، با آنكه بازنشسته شده است، بخاطر علاقه به دانش آموزان قصد دارد، هر روز به مدرسه برود و آنان را ببیند. (6)
6. این بشر همه كاره شد ولی آدم نشد.
بنا به گزارشی از هند، مردی كه مارها را از مجرای بینی خود می‌گذراند، ركورد جدیدی از خود بر جای گذاشت. این مرد هندی 200 مار را در مدت 21 ثانیه از دهان خود وارد بینی كرد و نام خود را در كتاب ركوردهای «گینس» به ثبت رساند. به نظر می‌رسد این مرد فقط همین یك كار را می‌تواند انجام دهد. او با این ركورد، ركورد یك آمریكایی در سال 2000 را كه نود و چهار مار را طی 30 ثانیه از راه دهان وارد بینی كرده بود، شكست. (7)
7. به خودت خیانت نكن
شخصی برای ابوذر نامه نوشت و از او نصیحت خواست. او در جواب نوشت: «بدان كه علم و دانش دامنه گسترده‌ای دارد و دارای شاخه‌های بسیاری است. اگر می‌توانی «به آنكه دوستش داری بدی مكن.» آن شخص نامه را دریافت كرد ولی از مضمون آن چیزی نفهمید و از ابوذر توضیح خواست. ابوذر دوباره نوشت: «فلانی! تو خودت را از هر كس بیشتر دوست داری و چون نافرمانی خدا كنی [مستحق عذاب شده‌ای و] به خود بدی كرده ای» (8).
8. نهایت ایثار
شخصی كلّه گوسفندی را به عنوان هدیه به یكی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله داد. (با توجه به وضع اقتصادی صدر اسلام هدیه قابل توجهی بود) او كله گوسفند را پذیرفت و با خود گفت: فلان مسلمان از من نیازمندتر است، از این جهت كلّه را برای او فرستاد، نفر سوم بعد از قبول هدیه، آن را برای چهارمی (كه فكر می‌كرد نیازمندتر است) فرستاد، و به همین ترتیب تا به هفت نفر رسید، او كه از جریان بی اطلاع بود، كله را برای نفر اوّل فرستاد، در نتیجه كلّه گوسفند به هفت خانه رفت و سرانجام به صاحب اوّل برگشت. (9)
9. افزایش سن ازدواج و مشكلات نازایی
تأثیر افزایش سن ازدواج دختران در گسترش نازایی در كشور، توجه بیشتر متولیان را برای رفع این معضل نوپدید در جامعه می‌طلبد. دكتر ابوطالب صارم، فوق تخصص درمان نوین ناباروری، با بیان این مطلب افزود: «در جامعه ایران ازدواج دختران در سنین بالا بسیار متداول شده كه این امر موجب گسترش نازایی در كشور شده است و باید با ریشه یابی عوامل اجتماعی، فرهنگی این مسئله، اجازه ندهیم مرز ازدواج به سنین بالای 30 سال برود.» (10)
10. با عفو و بخشش، بیماریها را از خود دور كنید
دكتر «برومن مك اوین» استاد دانشگاه راك فلر نیویورك می‌گوید: «حوادث و وقایع تحریك كننده، به بحران و بروز خشم منجر می‌شود. در چنین مواقعی بدن انسان هورمونهای استرس، مانند كورتیزول و آدرنالین ترشح می‌كند. كورتیزول مغز را خالی می‌كند و موجب نقصان سلولها و از دست دادن حافظه می‌شود. همچنین موجب فشار خون و بالا رفتن قند خون، سفت شدن سرخرگ و در نهایت بیماری قلب می‌شود. با بخشش و عفو كردن از ترشح این هورمونها جلوگیری می‌شود كه مطالعه روانشناسی روی 71 نفر این مسئله را تأیید كرده است. (11)
پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «مَنْ كَثُرَ عَفْوُهُ مُدَّ فی عُمْرِهِ؛ (12) هر كس عفوش زیاد باشد، عمرش طولانی می‌شود.»
11. خبر پشت پرده
شخصی گفت: می‌خواهم خدا را ببینم. به او گفتم اگر خدا را به تو نشان دهم لجاجت نمی‌كنی؟ گفت نه. گفتم به قانون «عمل و عكس العمل» توجه كن، قطعا در پشت پرده خبری است كه وقتی نواختی خواهند نواخت. این را یقین بدانید. (13)
12. بشر به كجا می‌رود؟
مطبوعات نپال نوشتند: مرد 75 ساله نپالی كه برای فرار از طالع بد با یك سگ ازدواج كرده بود، سه روز بعد از ازدواج شگفت انگیزش جان سپرد.
این مرد «فولوام چودری» اهل دهكده «دوراگوالی» در جنوب غرب این كشور بود و بنابر یكی از سنتهای قدیمی قوم خود (سارو) برای فرار از بدبختیهایی كه ممكن است در آینده برای او اتفاق بیفتد، با یك سگ ازدواج كرد. ولی این ازدواج نیز نتوانست سرنوشت محتوم تازه داماد را عوض كند.
گفتنی است براساس سنت دیرینه قوم «سارو» هر سالمندی كه دندان جدیدی در بیاورد باید، برای جلوگیری از بدبختی و بدشانسیهای احتمالی با یك سگ ازدواج كند. (14)
13. توسل به اباعبداللّه و مدال طلا
احسان حدادی، جوان 19 ساله ساوجی كه نخستین مدال طلای تاریخ دو و میدانی كشور را در رقابتهای جوانان جهان در ایتالیا كسب كرد، گفت: «باتوسل به اباعبداللّه و ائمه اطهار علیهم السلام و با قوت و روحیه بالا توانستم مدال طلا بگیرم.» (15)
- پاورقــــــــــــــــــــی
1. ناصر مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالكتب الاسلامیه، 1370، ج9، ص342.
2. رعد/12؛ ر. ك تفسیر نمونه، ج10، ص149 ـ 151.
3. مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص389؛ مسند احمد، ج6، ص283؛ فرهنگ سخنان فاطمه زهرا علیهاالسلام، محمد دشتی، ص135 ـ 136.
4. برای استفاده بیشتر از مثالها و مثالهای قرآن رـ ك تمثیلات، حجة الاسلام قرائتی؛ و مثالهای قرآن، ناصر مكارم شیرازی.
5. ر. ك تفسیر نمونه، ج10، ص173 ـ 174، با تلخیص و تصرّف.
6. رشد نوجوانان، شماره 7، فروردین 1383، ص45.
7. اطلاعات هفتگی، 3 دی، 1382، ص37.
8. اصول كافی، چاپ آخوندی، ج2، ص458.
9. داستان دوستان، ج5، ص210؛ و محجة البیضاء، ج6، ص80.
10. جوانان، 26 آبان 1382، شماره 1815، ص49.
11. مجلّه خانواده، اول مرداد 83، شماره 282، ص18.
12. منتخب میزان الحكمه، ص354، روایت 4328؛ اعلام الدین، ص315.
13. مجله خانواده، همان، ص73، نقل از «علاّمه محمد تقی جعفری.»
14. مجلّه جوان خانواده، شماره 84، 20 خرداد 83، ص14.
15. مجلّه خیمه، شماره 15، رجب 1435، ص4.