برای حفظ قرآن روشهای گوناگونی بیان و تبیین شده كه هركدام در جای خود، دارای ویژگیهایی است و هركس نیز امكان دارد براساس استعداد، ذوق و سلیقه، شرایط شخصی و تجربه عملی خویش، دارای روش خاص و شخصی در حفظ قرآن باشد. ولی روش پیشنهادی ما در حفظ قرآن، بر مبنای حفظ «تفكیكی» آیات، صفحات، سوره‌ها و جزءهای قرآن و سپس بر مبنای حفظ «تركیبی» و تكرار آنهابر اساس قسمتهای «سه» تایی «سه» تایی است.
توضیح این روش بدین گونه است كه باید هر صفحه از قرآن را، به صورت سه آیه - سه آیه، و هر سوره از قرآن را، سه صفحه - سه صفحه، و هر جزء از قرآن را، سه سوره - سه سوره، تقسیم كنید. مثلا اگر یك صفحه از قرآن، مانند صفحه 573 قرآنهایی كه با رسم الخط «عثمان طه» است، دارای 15 آیه، یعنی آیه 14 تا 28 سوره «جن» است، باید به پنج قسمت «3 آیه» ای، و چنانچه یك سوره از قرآن، مانند سوره «یس» دارای حدود 6 صفحه است، باید به دو قسمت «3 صفحه» ای، و در صورتی كه یك جزء از قرآن، مانند جزء «بیست و هشتم» دارای 9 سوره است، باید به سه قسمت «3 سوره» ای تقسیم نمایید. سپس باید آیه‌های هر قسمت را، یك بار به صورت جدا - جدا و یك آیه - یك آیه و با «تفكیك» از آیات قبلی و بعدی شان حفظ كنید تا آیات الهی به صورت «تك به تك» و «جزء به جزء» به حافظه تان سپرده شوند، و بار دیگر باید آنها را به صورت ارتباط و پیوند و «تركیب» با آیات قبلی و بعدی شان نیز تكرار و حفظ نمایید تا آیات به صورت «مجموعه‌ای» و «كل به كل» نیز به حافظه تان سپرده شوند.
تشریح عملی این روش بدان گونه است كه با صدای آشكار، آیه اول از سوره مورد نظرتان را به صورت جدا و تفكیكی و بدون ارتباط با آیه دوم، بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه این آیه اول، به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد. سپس به سراغ آیه دوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفكیكی و بدون ارتباط با آیه اول و سوم، بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه این آیه دوم هم، به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد. آنگاه به سراغ آیه سوم بروید و آن را نیز، به صورت جدا و تفكیكی و بدون ارتباط با آیه دوم و چهارم، بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه این آیه سوم هم، به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان گردد.
در پایان نخستین قسمت سه آیه‌ای، دوباره، آیات اول تا سوم را، با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر سه آیه، با هم و به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظتان شود.
علت این امر، آن است كه اگر آیات قرآن را جدا - جدا و یكی - یكی و به صورت تفكیكی حفظ كنید، ولی با یكدیگر حفظ ننمایید، ممكن است نتوانید آیاتی را كه جدا - جدا و یكی - یكی حفظ كرده اید، بار دیگر به صورت متصل و مرتبط با آیات قبلی و بعدی شان و به ترتیب یكدیگر، از حفظ بخوانید و بازگو كنید و یا نزد دیگران ارائه نمایید. این نكته‌ای مهم است كه باید كاملا آن را رعایت كنید.
اكنون به سراغ آیات دومین قسمت سه آیه‌ای، یعنی آیات چهارم تا ششم، بروید و آنها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه این سه آیه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان، حفظتان گردد. سپس مجموع هر سه آیه چهارم تا ششم را، با یكدیگر و پشت سرهم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر سه آیه، با هم، حفظتان شود.
در پایان دومین قسمت سه آیه‌ای، دوباره، آیات اول تا ششم را، با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر شش آیه، با هم حفظتان گردد.
اینك به سراغ آیات سومین قسمت سه آیه‌ای، یعنی آیات هفتم تا نهم، بروید و آنها را، همانند آیات اول تا سوم، بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه این سه آیه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات قبلی و بعدی شان، حفظتان گردد. سپس مجموع هر سه آیه هفتم تا نهم را، با یكدیگر و پشت سرهم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر سه آیه، با هم، حفظتان شود.
در پایان سومین قسمت سه آیه‌ای، دوباره، آیات چهارم تا نهم را - نه آیات اول تا نهم (دقت كنید) - با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر شش آیه، با هم، حفظتان گردد.
حفظ آیات را، با همین روش و به صورت سه آیه - سه آیه، آن قدر ادامه دهید تا اینكه همه آیات یك صفحه از قرآن را حفظ نمایید. در پایان، دوباره، كل آیات این صفحه را، از اول تا آخر، بخوانید و تكرار كنید تا آیات آن صفحه، به صورت مجموعه‌ای و تركیبی، نیز حفظتان شود.
پس از حفظ كامل و صحیح یك صفحه از قرآن، اینك به سراغ صفحه دوم قرآن بروید و آیات آن صفحه را نیز، همانند صفحه اول و به همان صورت تفكیكی و تركیبی كه گفته شد، حفظ كنید.
پس از حفظ كامل و صحیح صفحه دوم به سراغ صفحه سوم قرآن بروید و آیات آن صفحه را نیز، همانند صفحه اول و دوم، حفظ نمایید. پس از حفظ كامل و صحیح صفحه سوم، دوباره، كل آیات صفحه اول تا سوم رابا یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر سه صفحه، باهم، حفظتان گردد.
اكنون به سراغ آیات دومین قسمت سه صفحه‌ای، یعنی آیات صفحه چهارم تا ششم، بروید و آنها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه آیات این سه صفحه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظتان شود. آنگاه، مجموع هرسه صفحه چهارم تا ششم را، با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه مجموع آیات هر سه صفحه، با هم حفظتان گردد. در پایان دومین قسمت سه صفحه‌ای، دوباره، آیات صفحه اول تا ششم را، با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه مجموع هر شش صفحه، با هم، حفظتان گردد. اینك به سراغ آیات سومین قسمت سه صفحه‌ای، یعنی آیات صفحه هفتم تا نهم، بروید و آنها را، همانند آیات صفحه اول تا سوم، بخوانید و تكرار نمایید تا حدی كه آیات این سه صفحه هم، به طور جداگانه و بدون ارتباط با آیات صفحات قبلی و بعدی شان، حفظتان گردد. سپس مجموع آیات هر سه صفحه هفتم تا نهم را، با یكدیگر و پشت سر هم و به صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه آیات مجموع هرسه صفحه، با هم، حفظتان شود. در پایان سومین قسمت سه صفحه‌ای، دوباره، آیات صفحات چهارم تانهم را - نه آیات صفحات اول تا نهم (دقت كنید) - با یكدیگر و پشت سر هم وبه صورت تركیبی، نیز بخوانید و تكرار كنید تا حدی كه مجموع هر شش صفحه، با هم، حفظتان گردد.
حفظ آیات صفحات را، با همین روش و به صورت سه صفحه - سه صفحه آن قدر ادامه دهید تا اینكه آیات همه صفحات یك سوره از قرآن را حفظ نمایید. در پایان، دوباره، كل آیات صفحات این سوره را، از اول تا آخر، بخوانید و تكرار كنید تا آیات آن سوره؛ به صورت مجموعه‌ای و تركیبی، نیز حفظتان شود.
پس از حفظ كامل، صحیح، روان و آسان یك سوره از قرآن، اینك به سراغ سوره‌های بعدی قرآن بروید و آیات آن سوره‌ها را نیز، همانند سوره اول و به همان صورت تفكیكی و تركیبی كه گفته شد و بر اساس سه سوره - سه سوره، حفظ كنید و حفظ سوره‌ها را آن قدر ادامه دهید تا اینكه همه آیات یك جزء از قرآن را حفظ نمایید. در پایان، دوباره، كل آیات این جزء را، از اول تا آخر، بخوانید و تكرار كنید تا آیات آن جزء، به صورت مجموعه‌ای و تركیبی، نیز حفظتان شود.
پس از حفظ كامل، صحیح، روان و آسان یك جزء از قرآن، اینك به سراغ جزءهای بعدی قرآن بروید و آیات آن جزءها را نیز، همانند جزء اول و به همان صورت تفكیكی و تركیبی كه گفته شد و بر اساس سه جزء - سه جزء حفظ نمایید و حفظ جزءها را آن قدر ادامه دهید تا اینكه همه آیات سی جزء قرآن را، به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظ كنید و با عنایات خدای سبحان و توجهات امام زمان علیه السلام «حافظ كل قرآن» شوید.
با توجه به آنچه گفته شد، در صورتی كه بخواهید مثلا صفحه 373 را كه طبق قرآنهای با رسم الخط «عثمان طه» دارای 15 آیه است، با این روش، حفظ نمایید، باید به ترتیب زیر عمل كنید:
یك. حفظ آیه اول
دو. حفظ آیه دوم
سه. حفظ آیه سوم
چهار. حفظ آیه اول تا سوم
پنج. حفظ آیه چهارم
شش. حفظ آیه پنجم
هفت. حفظ آیه ششم
هشت. حفظ آیه چهارم تا ششم
نه. حفظ آیه اول تا ششم
ده. حفظ آیه هفتم
یازده. حفظ آیه هشتم
دوازده. حفظ آیه نهم
سیزده. حفظ آیه هفتم تا نهم
چهارده. حفظ آیه چهارم تا نهم (نه آیه اول تا نهم)
پانزده. حفظ آیه دهم
شانزده. حفظ آیه یازدهم
هفده. حفظ آیه دوازدهم
هجده. حفظ آیه دهم تا دوازدهم
نوزده. حفظ آیه هفتم تا دوازدهم (نه آیه اول تا دوازدهم)
بیست. حفظ آیه سیزدهم
بیست و یك. حفظ آیه چهاردهم
بیست و دو. حفظ آیه پانزدهم
بیست و سه. حفظ آیه سیزدهم تا پانزدهم
بیست و چهار. حفظ آیه دهم تا پانزدهم (نه آیه اول تاپانزدهم)
و چنانچه بخواهید مثلا سوره «یس» را كه طبق قرآنهای با رسم الخط «عثمان طه» دارای «6» صفحه است، با این روش، حفظ كنید، باید به ترتیب زیر عمل نمایید:
یك. حفظ صفحه اول
دو. حفظ صفحه دوم
سه. حفظ صفحه سوم
چهار. حفظ صفحه اول تا سوم
پنج. حفظ صفحه چهارم
شش. حفظ صفحه پنجم
هفت. حفظ صفحه ششم
هشت. حفظ صفحه چهارم تا ششم
نه. حفظ صفحه اول تا ششم
و اگر بخواهید مثلا جزء «28» قرآن را كه دارای «9» سوره است، با این روش، حفظ نمایید، باید به ترتیب زیر عمل كنید:
یك. حفظ سوره اول
دو. حفظ سوره دوم
سه. حفظ سوره سوم
چهار. حفظ سوره اول تا سوم
پنج. حفظ سوره چهارم
شش. حفظ سوره پنجم
هفت. حفظ سوره ششم
هشت. حفظ سوره چهارم تا ششم
نه. حفظ سوره اول تا ششم
ده. حفظ سوره هفتم
یازده. حفظ سوره هشتم
دوازده. حفظ سوره نهم
سیزده. حفظ سوره هفتم تا نهم
چهارده. حفظ سوره چهارم تا نهم (نه سوره اول تا نهم)
برای خودداری از تكرار زیاد و غیر ضروری آیات، توجه داشته باشید كه دیگر لازم نیست مثلا مجموع دو آیه اول و دوم، یا دوم و سوم، یا سوم و چهارم، یا چهارم و پنجم، یا پنجم و ششم، یا مجموع سه آیه دوم تا چهارم، یا سوم تا پنجم، یا مجموع چهار آیه اول تا چهارم، یا دوم تا پنجم، یا سوم تا ششم، و یا مجموع پنج آیه اول تا پنجم، یا دوم تا ششم را نیز بخوانید و تكرار نمایید تا حفظتان شود. و یا دیگر لازم نیست مثلا مجموع شش صفحه دوم تا هفتم، یا سوم تا هشتم، و یا مجموع هفت صفحه سوم تانهم، یا چهارم تا دهم، یا پنجم تا یازدهم، یا ششم تا دوازدهم را نیز بخوانید و تكرار كنید تا حفظتان گردد؛ زیرا انجام دادن این امر، به صورت حالت تصاعدی درخواهد آمد و در نتیجه، وقت فراوانی از شما را خواهد گرفت و ممكن است خود تكرار زیاد و بدون ضرورت آیات، موجب خستگی و دلزدگی تان نیز شود.
نكات قابل توجه
1. تا زمانیكه آیه یا صفحه یا سوره و یا جزئی از قرآن را، به طور كامل و صحیح و روان و آسان، حفظ نكرده اید، هرگز به سراغ حفظ آیه یا صفحه یا سوره و یاجزئی دیگر از قرآن نروید.
2. توجه داشته باشید كه این روش را هم با «خواندن» از روی قرآن و هم با «گوش دادن» به نوارها یا سی دی‌های قرآنی می‌توانید انجام دهید، گرچه حفظ قرآن از راه «گوش دادن» ، برای برخیها، مانند خردسالان و كسانی كه نمی‌توانند از راه «خواندن» به حفظ قرآن بپردازند، ممكن است كه بهترین وتنهاترین راه باشد.
3. اگر بلندی آیه‌ای از یك سطر بیشتر باشد، مبنای شما در روش حفظ خود این آیات، سطر به سطر و در مجموعه خوانی سطرها با یكدیگر، حداكثر، تا سه سطر خواهد بود؛ یعنی چنانچه بلندی آیه‌ای، مانند آیه 160 سوره «اعراف» ، شش سطر باشد، آن را به دو قسمت سه سطری تقسیم می‌كنید. سپس هر كدام از سطرهای اول و دوم و سوم آن آیه را، به صورت تفكیكی، می‌خوانید و تكرار می‌نمایید تا هر یك از سطرها به طور جداگانه، حفظتان شود. آن گاه، مجموع سطرهای اول تا سوم را، به صورت تركیبی نیز، می‌خوانید و تكرار می‌كنید تا مجموع هر سه سطر، با هم و به طور كامل و صحیح، حفظتان گردد. پس از آن، هركدام از سطرهای چهارم و پنجم و ششم آن آیه را، به صورت تفكیكی، می‌خوانید و تكرار می‌نمایید تا هر یك از سطرها، به طور جداگانه، حفظتان شود. سپس مجموع سطرهای چهارم تا ششم را، به صورت تركیبی نیز، می‌خوانید و تكرار می‌كنید تا مجموع هرسه سطر، باهم و به طور كامل و صحیح و روان و آسان حفظتان گردد. در پایان، دوباره، سطرهای اول تا ششم را، از اول تا آخر و به صورت تركیبی نیز، می‌خوانید و تكرار می‌نمایید تا مجموع هر شش سطر، با هم، یعنی كل آیه به طور كامل و صحیح و روان و آسان حفظتان شود. آن گاه به سراغ حفظ آیه بعدی بروید.
4. اگر بلندی آیه‌ای، فقط یكی - دو - سه كلمه بیش از یك سطر باشد، آن آیه را نیز به طور كامل حفظ نمایید و در این گونه آیات، از روش سطر به سطر استفاده نكنید.
5. اگر بلندی سوره‌ای، از یك صفحه كمتر باشد، مانند شماری از سوره‌های كوتاه آخر قرآن، مبنای شما در حفظ آنها باید همان سوره به سوره باشد؛ یعنی تا سوره‌ای را به طور كامل و صحیح و روان و آسان حفظ نكرده اید، هرگز به سراغ حفظ سوره‌ای دیگر نروید.
6. حفظ كامل یك صفحه یا یك سوره و یا یك جزء از قرآن را در صورتی بخوبی انجام داده و محقق كرده اید كه بتوانید تك تك آیات آن را با شماره خودشان و حتی بدون ترتیب نیز به یاد آورید و از حفظ بخوانید. مثلا اگر از شما بپرسند كه آیه 18 سوره «بلد» چیست؟ فورا بگویید: «اولئك اصحاب المیمنة»
7. مقدار تكرار هر آیه و سوره قرآن، برای حفظ آن، به شرایط انسان، روش حفظ وی، آسانی و دشواری هر آیه و سوره، و كوتاهی و بلندی آن بستگی دارد. مثلا ممكن است شما آیه‌ای را با 3 بار تكرار حفظ نمایید، ولی شخص دیگری همان آیه را با 5 بار تكرار حفظ كند.
8. حتما دقت كنید كه كلمات و آیات قرآن را، از همان آغاز خواندن و حفظ كردن و از نظر تلفظ و حركت و اعراب، به شكل صحیح بخوانید و حفظ كنید؛ زیرا در صورتی كه تلفظ و حركت و اعراب كلمه‌ای، به شكل غلط وارد حافظه شما شود، تلاشتان برای حفظ چنین كلمه‌ای دو برابر خواهد شد: یك بار باید شكل غلط این كلمه را از حافظه خود بیرون برید و بار دیگر باید شكل صحیح آن را به درون حافظه خویش برید و جایگزین شكل قبلی آن نمایید.
یكی از بهترین راههای پیشگیری از چنین مشكلی این است كه دستگاه حاوی نوار قرآن را كنار خود بگذارید و قرآن را باز كنید و هنگامی كه می‌خواهید برای نخستین بار، آیه‌ای را حفظ نمایید، دستگاه را روشن كنید و در حالی كه خودتان آیه مورد نظر را از روی قرآن می‌خوانید، به شكل خواندن و تلفظ همان آیه از طریق نوار نیز گوش فرا دهید تا از اشتباه خواندن تلفظها و حركتها و اعرابهای كلمات و آیات قرآن، به دور باشید.
9. بارها اتفاق افتاده است كه برخی از حافظان قرآن نتوانسته اند آیه‌ای از قرآن را كه قبلا حفظ كرده اند، دوباره از حفظ بخوانند، ولی هنگامی كه «كلمه اول» یا «كلمه اول - كلمه دوم» همان آیه را برای آنان خوانده اند، تمام آن آیه به یادشان آمده است و همه آیه را، از اول تا آخر و از حفظ، خوانده اند. پس، «كلمه اول» یا مجموع «كلمه اول + كلمه دوم» در هر آیه، «نقطه تمركز» آن آیه برای حفظ كردنش است و باید آن را بیش از كلمات دیگر آن آیه، تكرار كنید و در حافظه خودبسپارید. مثلا در آیه 7 سوره بینة: «ان الذین ءامنوا و عملواالصالحات اولئك هم خیر البریة» ، باید دو كلمه «ان الذین» رابیشتر از كلمات بعدی آیه تكرار نمایید و در گنجینه حافظه خویش بسپارید.
10. معمولا انسان دوست دارد ثمره و نتیجه كار خویش را زودتر ببیند و گاه نیز از حوصله فراوانی برخوردار نیست. از این رو، شما حفظ تمام قرآن را هدف خود قرار ندهید، بلكه هدف خویش را مثلا حفظ یك جزء قرآن در نظر بگیرید و از سوره‌های كوتاه و جزء سی‌ام قرآن آغاز كنید تا ثمره و نتیجه آن را زودتر مشاهده نمایید و دلگرمتر شوید، و نیز چنانچه حفظ قرآن را با سوره‌های بلند، مانند سوره «بقره» و «آل عمران» و «مائده» ، آغاز كنید، ممكن است شوق و علاقه اولیه‌ای را كه برای حفظ قرآن داشته اید، از ست بدهید؛ هرچند اگر بتوانید حفظ قرآن را از همان جزء اول و با سوره «حمد» آغاز نمایید، بهتر است.
11. گفته شده كه در ابتدا می‌توانید سوره‌های كوتاه قرآن را حفظ كنید، و چون جزءهای سی‌ام و بیست و نهم و بیست و هشتم قرآن - به ترتیب و به طور نسبی - دربردارنده سوره‌های كوتاه تری هستند، می‌توانید این سه جزء را پیش از جزءهای دیگر قرآن حفظ نمایید؛ اما پس از حفظ كردن آیات این سه جزء، شایسته است - اگر نگوییم بایسته است - جزءهای دیگر قرآن را به ترتیب و از جزء اول و سپس جزء دوم تا جزء بیست و ششم و و سپس جزء بیست و هفتم قرآن حفظ كنید. رعایت این ترتیب، برای آن است كه ذهن و حافظه شما نیز از ترتیب ویژه‌ای برخوردار گردد و از نظم خاصی پیروی نماید و هنگام بازگویی و ارائه آیات حفظ شده، دچار تشویش و نابسامانی نشود.
البته پیشنهاد می‌شود برای كودكان و نوجوانان و مانند آنان، حفظ قرآن از جزء سی‌ام و طبق مراحل زیرین صورت پذیرد:
مرحله اول: سوره‌های 2 سطری.
مرحله دوم: سوره‌های 3 سطری.
مرحله سوم: سوره‌های 4 سطری.
مرحله چهارم: سوره‌های 5 سطری.
مرحله پنجم: سوره‌های 6 سطری.
مرحله ششم: سوره‌های 7 سطری.
مرحله هفتم: سوره‌های 8 سطری.
مرحله هشتم: سوره‌های 9 سطری.
مرحله نهم: سوره‌های 10 سطری.
مرحله دهم: سوره‌های یك صفحه‌ای و كمتر از آن.
مرحله یازدهم: سوره‌های بیشتر از یك صفحه.
مرحله دوازدهم: این مرحله كه مرحله پایانی برای كودكان و نوجوانان و مانند آنان است، حفظ دوباره سوره‌های جزء سی‌ام است به همان ترتیبی كه در قرآن آمده است، یعنی حفظ جزء سی‌ام را از سوره «نبا» آغاز نمایند و با سوره «ناس» پایان دهند.
12. در صورتی كه با وسائل سمعی و بصری، مانند نوارهای ویدئویی، قرآن را حفظ می‌نمایید، حتما به دهان قاری قرآن و چگونگی تلفظ و ادای كلمات و قرائت وی، خوب نگاه كنید.
13. هر مقدار از آیات و سوره‌ها و جزءهای قرآن را كه حفظ كردید، در جایی، آن را یادداشت كنید. و نوار پارچه‌ای را كه در عطف و شیرازه برخی از قرآنها وجود دارد، در همان صفحه مربوط قرار دهید تا برایتان مشخص باشد كه چه مقدار از قرآن و تا كدام صفحه از آن را حفظ نموده اید و از دوباره كاری و تكرار غیر لازم آیات نیز به دور باشید.
14. در صورتی كه برایتان امكان دارد، سعی كنید در هر جلسه حفظ قرآن، آیات را تا پایان هر صفحه و یا تا پایان هر سوره حفظ نمایید و مثلا حفظ آیات را تا نیمه صفحه و یا تا نیمه سوره باقی نگذارید.
15. سعی كنید جای هر آیه در صفحه قرآن را كاملا به خاطر بسپارید تا آسانتر بتوانید آیه حفظ شده را به خاطر آورید و ارائه نمایید؛ مثلا آیه 20 سوره مرسلات، یعنی آیه «الم نخلقكم من مآء مهین» در اول صفحه، و آیه 35 آن، یعنی آیه «هذا یوم لاینطقون» در وسط صفحه، و آیه 50 آن، یعنی آیه «فبای حدیث بعده یؤمنون» در آخر صفحه قرآن قرار دارد.
16. چنانچه هنگام تمرین و تكرار محفوظات قرآنی خود، قسمتی را به یاد نیاوردید، فورا به قرآن مراجعه نكنید؛ بلكه در ابتدا خوب فكر نمایید و ذهن و حافظه خویش را به كار اندازید و در صورتی كه آن قسمت فراموش شده را به یاد نیاوردید، آن گاه به قرآن مراجعه كنید. اگر این نكته را بخوبی رعایت نمایید، قسمتهای فراموش شده، دیگر، كمتر فراموشتان می‌شوند و بیشتر در ذهن و حافظه تان باقی می‌مانند؛ زیرا دستگاه ذهن و سیستم حافظه انسان، آنچه را با تلاش و كندوكاو درونی خود به یاد می‌آورد، بیشتر به یاد می‌سپارد و دیرتر از یاد می‌برد.
17. هر اندازه كه بین تكرار آیات حفظ شده، كمتر فاصله بیندازید، آنها را بیشتر به ذهن و خاطرتان می‌سپارید. مثلا چنانچه سوره «صف» را حفظ نمودید و هر 3 روز یك بار، آن را مرور و تكرار كردید، بیشتر در ذهن و خاطرتان باقی می‌ماند تا هنگامی كه همین سوره را 5 روز یك بار، مرور و تكرار نمایید.
18. در حفظ آیاتی كه به یكدیگر شبیه هستند، هم دقت و هم تمرین بیشتری را لازم دارید. به طور مثال، اگر آیات دیگر را 4 تا 5 بار مرور و تكرار می‌كنید، آیات مشابه را باید 8 تا 10 بار مرور و تكرار نمایید.
19. یكی از راههای حفظ آیات مشابه، استفاده از «نشانه» است. مثلا سوره «صف» با آیه «سبح لله ما فی السموات و ما فی الارض...» آغاز می‌گردد و سوره بعدی آن، یعنی سوره «جمعه» ، با آیه «یسبح لله مافی السموات و ما فی الارض...» شروع می‌شود. برای اینكه «سبح» با «یسبح» اشتباه نگردد، می‌توانید مثلا این نشانه را برای خود قرار دهید كه حرف اول نام سوره «صف» ، یعنی حرف «ص» ، شبیه حرف اول كلمه «سبح» ، یعنی حرف «س» ، است؛ هرچند این دو حرف كاملا مانند یكدیگر نیستند.
20. همانگونه كه گفته شد، هنگام حفظ قرآن، آیات را با صدای «آشكار» بخوانید تا پژواك آیه‌های قرآن، در گوشهایتان طنین انداز شود و حركات و كلمات آنها بر سیستم مغزی و دستگاه حافظه شما بخوبی نقش بندد؛ زیرا یكی از آثار و ویژگیهای صوت، ایجاد نقش در اجسام و تاثیر در اطراف است. البته، آشكار خواندن آیات به معنی بلند خواندن آنها و آزرده كردن اطرافیان نیست، بلكه به معنی آشكار ساختن جوهره صوت و دوری جستن از لبخوانی است؛ هرچند در برخی از شرایط و موارد حفظ قرآن، لبخوانی شایسته و یا حتی بایسته است.
21. یكی از راههای تمركز دادن به حواس و حفظ آیات قرآن، این است كه یك بار آیه مورد نظر برای حفظ را از روی قرآن و با دقت و توجه كامل بخوانید تا نخستین تصویر از آن آیه، در ذهن و حافظه تان جای گیرد و نقش بندد. آن گاه، برای بار دوم، آیه مورد نظر را از روی قرآن بخوانید و در اثنای آن، گاهی چشمهای خود را ببندید و ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید. سپس، هرگاه قسمتی از ادامه آیه را به یاد نیاوردید، چشمهای خود را باز كنید و آن قسمت را از روی قرآن بخوانید. دوباره چشمهای خود را ببندید و قسمت دیگری از ادامه آیه را در ذهن و خاطرتان بیاورید و از حفظ بخوانید. این كار را به همین صورت، آن قدر ادامه دهید تا تمام آیه مورد نظر، حفظتان شود.
22. برای حفظ آیات طولانی می‌توانید آن آیات را بر اساس محلهای وقف و در رنگ آنها، قسمت - قسمت كنید و سپس به حفظ هر قسمت از آن آیه بپردازید. برای آشنایی با محلهای وقف آیات و علائم آن، می‌توانید به صفحات پایانی برخی از قرآنها یا كتابهای معتبر روخوانی و تجوید قرآن مراجعه نمایید، یا به نوارهای مشهور تلاوت قرآن یا به تلاوت قاریان ممتاز قرآن گوش فرا دهید، یا آنها را از استادان معروف قرآن بپرسید و یا زیر نظر آنان یاد بگیرید.