شناخت اولویتها در عرصه تبلیغ همچون تشخیص اهم و مهم در هر كاری از ضرورتهای زندگی عاقلانه و آگاهانه است.

مبلغان گرامی در كلیه امور زندگی از جمله در ایفای رسالت بزرگ هدایت جامعه و اقدام به فریضه مقدس تبلیغ با این مسئله مواجه هستند.

بدون شك رسانه‌ها، اعم از رسانه‌های سنتی و رسانه‌های نوین از تاثیرگذارترین عوامل جهت گیری جامعه در دو سوی مثبت و منفی اند.

شناخت اولویتها و رعایت آن در قانونگذاری و اختصاص بودجه، در نظارت و اجراء و قضاوت، و در تبلیغ و هدایت فرهنگی جامعه، از وظایف بنیادی تشكیلات سیاسی و اداری هر كشور و نظام اجتماعی است.

تعیین سیاستهای كلان تبلیغی در صورتی موفق و كارآمد است كه برنامه‌های دراز مدت و میان مدت و كوتاه مدت برای آن پیش بینی شود و برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری و مدیریت اجرایی و نظارت لازم را به همراه داشته باشد.

اگر حوزه‌های علوم اسلامی و شورای محترم عالی حوزه، سیاستهای كلان تبلیغی را مشخص كنند و مردم و طلاب و دولت اسلامی با هماهنگی ضروری حركت كنند، با یاری یكدیگر، می‌توانند وظیفه بزرگ تبلیغ دین را انجام دهند.

خطابه و منبر، رسانه‌ای است كه توسط مبلغان گرامی اداره می‌شود. مجالس و محافل عاشورایی، نمازجمعه و مساجد و جلسات دینی بركاتی است كه خداوند متعال در اختیار امت و روحانیان و عالمان بزرگوار قرار داده است.

حال پرسش این است كه: آیا بهترین استفاده از فضا، جمعیت، محراب و منبر و امكانات جانبی آن به عمل می‌آید.

آیا از فرصتهای تبلیغی استفاده مناسب می‌شود؟

آیا ضروری‌ترین مباحث مورد نیاز امت مطرح می‌گردد؟

آیا قالبهای انتخاب شده بهترین قالبها است؟

چه عواملی در طرح و عدم طرح مباحث و تعیین تقدم و تاخر آن مؤثر است؟

بدون شك هر سخن جائی و هر نكته مقامی دارد؛ ولی این جایگاه و مقام با چه شیوه و روشی مشخص می‌شود؟

تعیین اولویتهای تبلیغی برای هر مسجد و مجمع چیزی نیست كه به صورت متحد المآل، بخشنامه‌ای و سفارشی امكان پذیر باشد. زمان و مكان و مخاطبان و حوادث اجتماعی منطقه، موضع گیری دیگر رسانه‌ها، و اقدامات دوست و دشمن تا حد زیادی در تشخیص و تعیین اولویتهای تبلیغی نقش دارد.

طرح بحث ولایت در اجتماع مهم غدیر خم توسط رسول گرامی اسلام، طرح بحث مهم توحید و ولایت در اجتماع بزرگ نیشابور توسط امام رضا علیه السلام، و طرح اصل مهم برائت از مشركان در ایام حج توسط امیرالمؤمنین علیه السلام، نمونه‌های روشنی برای رعایت اولویتهای تبلیغی است.

رعایت تدریج و نزدیك شدن گام به گام به اهداف مقدس تبلیغی، آموزشی، اجتماعی و اقتصادی، از شرائط موفقیت در هر كار است؛ اما غیر از خلوص و انگیزه پاك و معنوی، برای موفقیت مبلغان در گسترش اندیشه و عمل اسلامی سه گونه برنامه‌ریزی برای تبلیغ ضروری است:

1. برنامه‌ریزی نظام اسلامی و بزرگان حوزه برای اقدامات بنیادی و دراز مدت در حوزه تبلیغ؛

2. برنامه‌ریزی نهادهای تبلیغی كشور، برای برنامه‌های سازمان مربوطه؛

3. برنامه‌ریزی مبلغان گرامی برای اقدامات تبلیغی خود.

در برنامه ریزی، توجه به اهداف و شناخت نیازها و اولویتها و امكانات و خطرات پیش رو، از مهم‌ترین پیش شرطهاست.

تعیین سیاستهای كلان و ایجاد نهادهای تبلیغی و تربیت مبلغان در رشته‌های مورد نیاز و سطوح گوناگون و برای مناطق مختلف جامعه اسلامی و جهان بشریت، رسالت نظام و دولت اسلامی است، كه در شرائط كنونی این سیاستها از طریق شورای عالی حوزه، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مركز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس خارج از كشور و نهادهای مشابه دنبال می‌شود.

رسانه‌ها و نهادهای تبلیغی موجود مثل سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، معاونت تبلیغ مدیریت حوزه علمیه قم و نمایندگیهای رهبری در دستگاههای اجرائی، با هماهنگی می‌توانند، خدماتی ارزشمند ارائه دهند و در راه نجات بشریت و دمت به انسانها گامهایی بلند بردارند.

ما در این مقاله به وظایف نهادهای سیاستگذار نپرداخته ایم. مخاطبان این مقاله، مبلغان بزرگوار و عالمان عزیزی هستند كه در نقاط دور و نزدیك به ایفای رسالت تبلیغ می‌پردازند و می‌خواهند اولویتهای كاری خود را بشناسند. بی تردید تشخیص دقیق اولویتهای تبلیغی و انجام وظیفه الهی بر اساس آگاهی و احساس مسئولیت دینی، نقشی شگفت در هدایت جامعه و سلامت فرهنگی و استقلال اجتماعی دارد.

تبلیغ هرگز نباید به صورت یك حرفه و یا عادت و مراسم بی روح درآید وگرنه نقش جدی خویش را از دست خواهد داد.

مبلغان بیدار و متعهد همیشه از خویش می‌پرسند، كدام مسئله باید امروز محور سخن قرار گیرد؟ و چرا؟

كدام عنوان باید مرتب تكرار شود و چرا؟

چه مباحثی در تمام مجالس و اجتماعات باید یادآوری گردد و چرا؟

زمان طرح كدام مباحث پایان یافته و فرصت طرح كدام مسائل فكری، فرهنگی فرا رسیده است؟

بدون شك برخی مباحث غذای فكری هر روز جامعه است كه مدام باید در اختیار آنان قرار گیرد. برخی مطالب مانند داروی مورد نیاز بیماران است كه فقط باید در دسترس پزشكان امین و بیماران باشد.

بخشی از معارف دینی، پادزهر تبلیغات الحادی است كه در شرائط مارگزیدگی باید به جامعه عرضه شود. برخی مطالب غذای فكری دولت مردان و مسئولان اجرایی كشور است كه باید در جمع آنان مطرح شود. بخشی از حقایق قرآن و حدیث، غذای فكری دانش آموزان و دانشجویان است كه با توجه به مخاطبان باید در مجالس دانش آموزی یادآوری گردد.

مبلغ متعهد و هوشمند، بیماریهای شایع فكری را شناسایی و جامعه را در برابر آن مایه كوبی می‌كند و از ابتلای به انحراف و اشتباه مصونیت می‌بخشد وگاه همچون پزشكی سیار به مداوای بیماران می‌پردازد.

اولویتها در جوامع كنونی به سرعت دستخوش تغییر و تحول است. اگر در گذشته‌های دور یك مسئله برای سالها در صدر اندیشه و سخن اندیشمندان قرار داشت، امروز هر هفته وگاه هر روز مسائل نوین و جدیدی نمایان می‌شود.

تبلیغ بر اساس تدبیر و حكمت با توجه به نیازها، اولویتها و شرائط روحی، روانی مخاطبان و فضای فرهنگی جامعه قابل اجرا است. اولین رهنمود وحی به مبلغان گرامی، دعوت جامعه به راه خدا بر اساس حكمت و تدبیر است، و بهره گیری از موعظه و جدال احسن در مرحله بعد قرار دارد.

«ادع الی سبیل ربك بالحكمة والموعظة الحسنة وجادلهم بالتی هی احسن ان ربك هو اعلم بمن ضل عن سبیله وهو اعلم بالمهتدین»؛ (1)

«با حكمت و اندرز نیكو به راه پروردگارت دعوت نما و با آنان به روشی كه نیكوتر است مناظره كن. پروردگارت از هر كسی بهتر می‌داند چه كسی از راه او گمراه شده است، و او به هدایت یافتگان داناتر است..»

روش شناخت اولویتها

برای بسیاری از ما كه اطلاعات از مسائل پنهان قضایا نداریم، دقت در سخنان رهبری و پیروی از رهنمودهای ایشان آسان‌ترین راه تشخیص اولویتهاست. پیگیری منظم بیانات و نامه‌ها و پیامها و س مت و سویی كه ایشان ترسیم می‌كند، اولویتهای تبلیغی را به همه علاقه مندان و پاسداران فكر و فرهنگ جامعه نشان می‌دهد.

وقتی یك سال به عنوان سال نهضت خدمت رسانی و رقابت در خدمت نامیده می‌شود، و یا سال دیگر به نام سال عزت و افتخار حسینی موسوم می‌گردد، اگر یك سال دیگر به نام انضباط و وجدان كاری تلقی می‌شود، محور اساسی تلاشهای تبلیغی، پژوهشی، آموزشی و اجرائی در طول سال تبیین می‌شود.

هم اكنون در بعد نهی از منكر چندین سال است كه رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی بر مبارزه با فقر و فساد و تبعیض تاكید می‌ورزند.

شناخت حق و باطل در نظام اعتقادی، شناخت رهبران حق و باطل در نظام سیاسی، و شناخت دوست و دشمن در زندگی اجتماعی، و شناخت احكام و قوانین الهی در زندگی فردی و اجتماعی از اولویتهای فرهنگی امت اسلامی است.

پاسداری از سلامت اعتقادی جامعه و ایمان مردم به اصول دین و احكام الله از مهمترین و بزرگترین وظایف مبلغان و نهادهای تبلیغی و آموزشی كشور است و مبارزه با آنچه ایمان مردم را تباه می‌سازد، تحت هر نام و عنوان و به وسیله هر كس و هر نهاد، از فرائض بزرگ عمومی مسلمانان است.

دشمن شناسی و دشمن ستیزی

از محورهایی كه مبلغان گرامی همیشه باید در سرلوحه اقدامات الهی خویش قرار دهند، مسئله ولایت و برائت و «حب فی الله.» و بغض در راه خداست. وظیفه جامعه در قلمرو شناخت دشمن و چگونگی مقابله با آن و بیداری در برابر توطئه‌های داخلی و خارجی در راس امور است.

عجیب است كه برخی امروز دشمنی امریكا و انگلیس با اسلام و مسلمانان را نمی‌بینند و امواج پیاپی توطئه را «توهم توطئه.» می‌دانند.

غفلت از دشمن، عوضی گرفتن دشمن، عدم توجه به نیرنگهای دشمن، ارتباط و دوستی با دشمنان و اطلاع رسانی و نظر سنجی و مذاكرات پیدا و پنهان با دشمنان، و عدم توجه به اهداف و اقدامات دشمن، از مشكلاتی است كه امروز دنیای اسلام و جامعه ما با آن مواجه است.

جریان نفاق و فریب خوردگان، مرعوبان و مجذوبان نسبت به تبلیغات آمریكا و صهیونیسم جهانی، امروز بزرگترین كانال نفوذ شیطان به بلاد اسلامی هستند.

در جریان اغتشاشهای اخیر (خردادماه 1382) پرده از چند حقیقت بزرگ برداشته شد كه مبلغان گرامی باید آن را برای امت اسلامی تبیین كنند:

1. خصومت آمریكا با نظام اسلامی و حكومت ایران، توهم نیست، بلكه واقعیت عینی و محسوس و اعلام شده است.

2. برخی در مجلس خطاب به رهبر نام آنچنانی می‌نویسند.

3. عده‌ای با ایجاد گرانی از یك سوو تحریك نسل جوان از سوی دیگر، برنامه‌ای گسترده برای مقابله با انقلاب اسلامی تدارك دیده بودند، كه به لطف الهی و هوشیاری رهبر بزرگوار انقلاب اسلامی خنثی گردید.

4. جاسوسان دشمن و فریب خوردگان، برنامه اغتشاش را همزمان در چندین شهر و دانشگاه كشور برنامه‌ریزی كرده بودند، كه هوشیاری بیشتر وزارت اطلاعات را ایجاب می‌كند.

5. نامه‌های سازشكارانه مبنی بر كوتاه آمدن از مبارزه با آمریكا، بخشی از برنامه دشمن بود كه در ادامه سیاست «فشار از پایین و چانه زنی از بالا» قابل تحلیل است و شایسته است نمایندگان اصول گرا و ارزشی هوشیاری بیشتری نشان دهند.

جهت‌گیری دشمن

یكی از راههای تشخیص اولویتها، جهت گیری دشمن است. آنچه دشمنان اسلام و امت اسلامی بیشتر بر آن اصرار می‌ورزند، برای جامعه خطرناك‌تر است. از باب مثال:

1. شبهه پراكنی در عقاید؛

2. یاس آفرینی نسبت به آرمانها؛

3. اعتماد سوزی در روابط مسلمانان؛

4. صلابت شكنی نسبت به اقتدار نظام؛

5. تبلیغ ناكارآمدی نظام؛

6. ایجاد گرانی و بیكاری، از اهداف و جهت گیریهای امروز نیروهای شیطانی است. مبلغان گرامی باید، دقیقا در سمت و سوی مخالف آن به تحكیم ایمان، امید بخشی، اعتماد آفرینی، تاكید بر صلابت قانونی و كمك به خدمت و كارایی نظام اقدام كنند.

مبلغان دین، منادی قرآن و سنت و سخنگوی قرآن و عترت اند، و لذا در اظهار نظرها باید در اوج دقت و احتیاط عمل كنند؛ نه توجیه گر محض عملكرد نهادها و دولت و دولتمردان باشند، نه تخریب گر بی جا و بی منطق اقدامات مثبت افراد و نهادها، كلیه سیاستها و اقدامات هماهنگ با قرآن و سنت و مورد تایید رهبری و فقاهت راستین تشیع، از هر جناح و گروه، مورد تایید و تشویق قرار گیرد و سیاستها و مقررات و مصوبات و اقدامات ناهماهنگ با قرآن و شریعت از سوی هر فرد و گروهی كه باشد، مورد انتقاد و اعتراض واقع شود.

پی‌نوشــــــــــــــــت:

1) نحل/125.