1. دو خاطره از معاویه
نسایى، یكى از محدّثان بزرگ اهل سنّت، كتابى در فضایل علىعلیهالسلام با نام «الخصایص فى فضل على بن ابى طالب» نوشته است. زمانى كه از او درخواست شد كه در فضایل معاویه نیز چیزى بنویسد، در پاسخ چنین گفت: چیزى كه فضیلت ایشان باشد، سراغ ندارم. تنها دو خاطره از وى به یاد دارم:
یكى اینكه روزى پیامبر اكرمصلىاللهعلیهوآله مشاهده كرد كه ابو سفیان بر اشترى سوار است، پسرش معاویه عنان مركب را به دست دارد، و پسر دیگرش یزید بن ابى سفیان آن را از عقب مىراند و با تشریفات قبیلگى حركت مىكنند. پیامبرصلىاللهعلیهوآله فرمود: «لَعَنَ اللّهُ الرَّاكِبَ وَالْقَائِدَ وَالسَائِقَ؛ (1) خدا هم سوار و هم جلودار و هم مشایعتكننده را لعنت كند.»
دیگر اینكه روزى پیامبرصلىاللهعلیهوآله براى انجام مأموریتى كسى را دنبال معاویه فرستاد. مأمور برگشت و گفت: معاویه مشغول غذاخوردن است. بار دوم مأمور رفت و خبر آورد كه او مشغول خوردن غذا است. بار سوم نیز قضیه تكرار شد و معاویه با تأخیر زیاد آمد. پیامبر اكرمصلىاللهعلیهوآله در نوبت سوم فرمود: «لاَ اَشْبَعَ اللّه بَطْنَهُ؛ (2) خداوند شكم او را سیر نكند.»
و بعد از این نفرین، معاویه هرچه غذا مىخورد سیر نمىشد. گاهى آنقدر مىخورد كه فریادش بلند مىگشت كه خسته شدم و شكمم دارد مىتركد، ولى سیر نشدم.
2. نه بهشتى است و نه جهنّمى!
ابو سفیان در جریان خلافت عثمان چنین گفت: «تَلْقِفُوهَا الْكُرَةَ فَوَ اللّهِ مَا مِنْ جَنَّةٍ وَلاَ نَارٍ؛ (3) قدرت و خلافت را مانند توپ دست به دست بگردانید [و آن را از دست ندهید]؛ زیرا به خدا سوگند نه بهشتى وجود دارد و نه جهنّمى!»
3. عثمان یا علىعلیهالسلام؟
عبد الرزق بن همام (از دانشمندان قرن دوم هجرى) مىنویسد: «فردى از زُهرى پرسید: كاتب صلحنامه «حُدیبیه» كه بود؟ زهرى تبسّمى كرد و گفت: على بن ابى طالب بود؛ ولى اگر از اینها (بنى امیه) بپرسى، خواهند گفت كه نویسنده صلحنامه عثمان بوده است.» (4)
4. روش حفظ قدرت
ابن ابى الحدید نقل نموده كه على بن الحسینعلیهماالسلام چنین فرمود: «مروان بن حكم به من گفت: هیچ فردى مثل پیشواى شما علىعلیهالسلام از پیشواى ما [عثمان] دفاع نكرد. [حتى با به خطر انداختن جان حسنین، به او آب و غذا مىرساند.] و آنگاه من به او گفتم: پس چرا در منابر [خود] او (على) را لعن مىكنید؟! پاسخ داد: جز با این روش قدرت ما [بنى امیه] تحقق نمىیابد.» (5)
پی‌نوشـــــــــت‌ها:
1) شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، قم، دار الكتاب العلمیة، 1379 ه ق، ج 15، ص 175.
2) فتوح البلدان، احمد بن یحیى بلاذرى، ترجمه دكتر محمد توكّل، چاپ شركت نشر، 1367 ه. ش، ص 656؛ ر. ك: تاریخ اسلام، محمد ابراهیمى وركیانى، نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاهها، ص 103.
3) شرح نهج البلاغه، ج 15، ص 175؛ معالم المدرستین، علامه عسكرى، مؤسسة البعثة، 1406 ه. ق، ج 1، ص 260.
4) المصنف، عبد الرزاق بن همام الصفانى، بیروت، چاپ اوّل، 1390 ه. ق، ج 5، ص 141.
5) شرح نهج البلاغه، ج 13، ص 219 - 225.