ای دل بشارت می‌دهم خوش روزگاری می‌رسد با درد و غم طی می‌شود آن شهریاری می‌رسد
چون كارگردان جهان باشد خدای مهربان این كشتی طوفان زده هم در كناری می‌رسد
اندیشه از سرما مكن سر می‌شود دوران دی شب را سحر باشد ز پی آخر بهاری می‌رسد
ای منتظر غمگین مباش قدری تحمل بیشتر گردی به پا شد از افق گویی سواری می‌رسد
در عصری كه پیشرفت‌های مادی به اوج خود رسیده اما معنویات كمرنگ شده و دین داری از جوامع رخت بسته، و ادیان تحریف شده و یا مكاتب ساخته دست بشری جوابگوی نیازهای بشر امروزی نیست، بشر سخت سرخورده و نا امید شده است. ناامید از آینده‌ای روشن، ناامید از عدالت واقعی و رفاه حقیقی، ناامید از آرامش و امنیت و سلامت عاطفی و...
در این آشفته بازار، تنها دینی كه به بشریت، مخصوصا مستضعفان و محرومان جهان امید و نوید می‌دهد و یاس و ناامیدی از آینده را گناه نابخشودنی می‌داند، اسلام حقیقی یعنی مذهب تشیع است. این مذهب امامی را چشم به راه است كه جهان را پر از عدل و داد و علم و تكامل و امنیت و سلامت كند و صالحان و پاكان و مستضعفان و پابرهنگان متدین را، حاكمان زمین قرار دهد. این امید و انتظار، بشریت را طراوت و زندگی می‌بخشد.
در این مقال بر آنیم كه بخشی از نویدهایی كه در مورد دوران پس از ظهور امام زمان علیه السلام داده شده است را بررسی كنیم تا روشنای دل مستضعفان گردد.
1- برقراری عدالت جهانی
عدل از آشكارترین صفات نیك آن امام است.
در دعا می‌خوانیم: «اللهم وصل علی ولی امر القائم المؤمل والعدل المنتظر (1) ؛ خداوندا! به ولی امر [خود] كه قیام كننده مورد آرزو و عدل مورد انتظار همه است، درود فرست.» و یا در زیارت، درباره او می‌خوانیم: «اول العدل وآخره؛ اول و آخر عدل است.» و یا «العدل المشتهر (2) ؛ عدل مشهور است.»
به برخی روایات در این زمینه توجه كنید:
الف) امام صادق علیه السلام فرمود: «یفرق المهدی اصحابه فی جمیع البلدان ویامرهم بالعدل والاحسان (3) ؛ مهدی اصحاب خویش را به تمامی شهرها اعزام می‌كند و آنان را به عدالت و احسان فرمان می‌دهد.»
ب) امام باقر علیه السلام فرمود: «اذا قام قائمنا فانه یقسم بالسویة ویعدل فی خلق الرحمان البر منهم والفاجر (4) ؛ چون قائم ما قیام كند به طور مساوی تقسیم می‌كند، و در میان خلق خدا - با نیك و بد - به عدالت رفتار می‌نماید.»
2- فقر زدایی عمومی
امام باقر علیه السلام فرمود: «اذا ظهر القائم سوی بین الناس حتی لاتری محتاجا الی الزكاة (5) ؛ چون قائم ظهور كند آنگونه بین مردم به مساوات رفتار نماید كه نیازمند به زكات دیده نشود.»
3- آبادانی فراگیر
یكی از آرزوهای دیرین مستضعفین جهان آبادانی فراگیر، عمومی و جهانی است؛ به گونه‌ای كه دیگر جهان سوم، و كشورهای عقب مانده‌ای در كار نباشد. این آرزو در دوران حضرت مهدی علیه السلام تحقق عینی خواهد یافت.
امام باقر علیه السلام فرمود: «القائم منا منصور بالرعب مؤید بالنصر یبلغ سلطانه المشرق والمغرب... فلا یبقی علی وجه الارض خراب الا عمر (6) ؛ قائم ما به وسیله هراس [در دشمنان] یاری می‌شود و با پیروزی تایید گردد، حكومت او مشرق و مغرب را فرا می‌گیرد، پس در تمامی روی زمین خرابی باقی نمی‌ماند مگر آنكه آباد شود.»
4- نوسازی فكری و فرهنگی و پیشرف علوم
دوران ظهور مهدی علیه السلام، دوران گسترش علم و دانایی، تكامل عقل، تجدید سنت و كتاب و نوسازی فكری همه جانبه خواهد بود. امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا خرج القائم یقوم بامر جدید وكتاب جدید وسنة جدید وقضاء جدید (7) ؛ هنگامی كه قائم خروج كند، امر جدید، و كتاب جدید و روش جدید و داوری جدیدی [با خود] می‌آورد.»
امام باقر علیه السلام فرمود: «اذا قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم وكملت بها احلامهم (8) ؛ هنگامی كه قائم ما قیام كند خداوند دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آن‌ها را با آن جمع كرده و افكارشان با آن تكمیل می‌شود.»
در حدیثی از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم: «العلم سبعة وعشرون حرفا فجمیع ما جائت به الرسل حرفان فلم یعرف الناس حتی الیوم غیر الحرفین فاذا قام قائمنا اخرج الخمسة والعشرین حرفا فبثها فی الناس وضم الیها الحرفین حتی یبثها سبعة وعشرین حرفا (9) ؛ علم و دانش بیست و هفت حرف (شعبه و شاخه) است. تمام آنچه پیامبران الهی [برای مردم] آوردند دو حرف بیش نبود و مردم تا كنون جز دو حرف را نشناخته اند، اما هنگامی كه قائم ما قیام كند بیست و پنج حرف (بیست و پنج شاخه یا شعبه) دیگر را آشكار می‌سازد و در میان مردم منتشر می‌سازد و دو حرف دیگر را به آن ضمیمه می‌كند تا بیست و هفت حرف كامل و منتشر گردد.»
این حدیث به روشنی جهش فوق العاده علمی عصر انقلاب مهدی علیه السلام را مشخص می‌سازد كه تحولی بیش از 12 برابر! نسبت به علوم و دانش‌هایی كه در عصر همه پیامبران راستین به بشریت اعطا شده پیش می‌آید و درهای همه رشته‌ها و همه شاخه‌های علوم مفید و سازنده به روی انسان‌ها گشوده می‌شود و راهی را كه بشر طی هزاران سال پیموده، به میزان 12 برابر در دوران كوتاهی می‌پیماید. چه جهشی از این بالاتر و سریعتر (10) ؟!
شاید بتوان حدیث زیر را شاهدی بر پیشرفت علم در زمان حضرت مهدی علیه السلام دانست، به صورتی كه انتقال صدا و تصویر در آن زمان همگانی و بسیار ساده است.
در حدیثی از امام صادق علیه السلام چنین آمده است: «ان قائمنا اذا قام مد الله شیعتنا فی اسماعهم وابصارهم حتی لا یكون بینهم وبین القائم برید، یكلمهم فیسمعون وینظرون الیه وهو فی مكانه (11) ؛ هنگامی كه قائم ما قیام كند خداوند آنچنان گوش و چشم شیعیان ما را تقویت می‌كند كه میان آن‌ها و قائم (رهبر و پیشوایشان) نامه رسانی نباشد، با آن‌ها سخن می‌گوید و سخنش را می‌شنوند و به او می‌نگرند در حالی كه او در مكان خویش است [و آن‌ها در نقاط دیگر جهان.] »
5- احیای قرآن و سنت
یك جامعه سالم بیش از پیشرفت علمی و صنعتی و... به آگاهی صحیح دینی آمیخته با ایمان نیاز دارد و جامعه دوران مهدویت چنین جامعه‌ای خواهد بود. امام علی علیه السلام فرمود: «فیریكم كیف عدل السیرة ویحیی میت الكتاب والسنة (12) ؛ [مهدی علیه السلام] شیوه عدالت را به شما نشان می‌دهد و [احكام] از بین رفته كتاب و سنت را زنده می‌سازد.»
6- تعلیم همگانی قرآن؛ آنچنان كه نازل شده است.
در این باره امام باقر علیه السلام فرمودند: «اذا قام القائم ضرب فساطیط لمن یعلم الناس القرآن علی ما انزل الله (13) ؛ چون قائم [آل محمد صلی الله علیه و آله] قیام نماید، خیمه‌هایی برای افرادی كه قرآن را آنگونه كه خدای نازل فرموده است به مردم می‌آموزند، بر پای می‌دارد.»
7- امنیت همه جانبه
از مهم‌ترین نیازهای اساسی بشر، نیاز به امنیت است، آن هم امنیت همه جانبه؛ امنیت حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، روانی، قضائی و....
آنچه از حجم زیادی از روایات مهدویت برمی آید، نشان می‌دهد كه دوران مهدی علیه السلام دوران امنیت همه جانبه، آن هم به معنای واقعی آن است.
در روایتی از امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه «وعد الله الذین آمنوا منكم وعملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض كما استخلف الذین من قبلهم ولیمكنن لهم دینهم الذی ارتضی لهم ولیبدلنهم من بعد خوفهم امنا» (14) ؛ «خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده داده كه آن‌ها را حكمران روی زمین خواهد كرد، همان گونه كه به پیشینیان آن‌ها خلافت روی زمین را بخشید؛ و دین و آیینی را كه برای آن‌ها پسندیده است، پا برجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترسشان به امنیت مبدل خواهد ساخت.» وارد شده است كه امام صادق علیه السلام فرمود: «هو القائم واصحابه (15) ؛ او [كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده است،] حضرت مهدی و اصحاب او می‌باشد.»
در ذیل به چند روایت درباره امنیت در ابعاد مختلف در دوران ظهور اشاره می‌شود:
الف) امنیت قضایی: امام علی علیه السلام فرمود: «لینزعن عنكم قضاة السوء (16) ؛ او (مهدی) قاضیان زشت [كردار] را بر كنار می‌كند.» و امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا قام قائم آل محمد علیه السلام حكم بین الناس بحكم داود لا یحتاج الی بینة. یلهمه الله تعالی فیحكم بعلمه ویخبر كل قوم بما استبطنوه (17) ؛ هنگامی كه قائم آل محمد قیام كند، در بین مردم به حكم داوود علیه السلام حكم خواهد كرد كه نیازی به بینه ندارد. خداوند به او الهام می‌كند، پس با علم خود حكم می‌كند وهر قومی را از آنچه پوشیده داشته اند خبر می‌دهد.»
ب) امنیت راه ها: در قسمتی از حدیثی كه از امام صادق علیه السلام نقل شده، می‌خوانیم: «اذا قام القائم... آمنت به السبل (18) ؛ هنگامی كه قائم قیام كند... جاده‌ها در پرتو وجودش امن وامان می‌گردد.»
ج) امنیت حقوقی: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «یبلغ من رد المهدی المظالم حتی لو كان تحت ضرس انسان شی ء انتزعه حتی یرده (19) ؛ كار امام مهدی در بازپس گرفتن حقوق [و ایجاد امنیت حقوقی] بدانجا رسد كه حتی اگر در بن دندان انسانی چیزی باشد، آن را بر می‌گیرد تا به [صاحبش] برگرداند.»
د) امنیت روحی و روانی: امام علی علیه السلام فرمودند: «وضع یده علی رؤوس العباد فلا یبقی مؤمن الا صار قلبه اشد من زبر الحدید واعطاه قوة اربعین رجلا (20) ؛ [مهدی علیه السلام] دست خود را بر سر بندگان [خداوند] خواهد كشید، پس هیچ مؤمنی باقی نمی‌ماند جز آنكه قلبش محكمتر از پاره آهن گردد و به او نیروی چهل مرد را عنایت فرماید.»
8- حكومت مستضعفان
مایه اصلی امید مستضعفان به عصر مهدویت، جابجایی قدرت و تغییر در ساختار آن است. حكومت در دوران مهدی به دست توده‌های محروم و مستضعف صالح جامعه خواهد افتاد. آنان كه پیش از ظهور، بار سنگین فقر و بیچارگی و نامردمی را تحمل كرده اند، در آن دوران به جانشینی و خلافت در زمین خواهند رسید. قرآن كریم می‌فرماید: «ونرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض ونجعلهم ائمة ونجعلهم الوارثین.» (21) ؛ «ما اراده كرده ایم كه بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.»
- پاورقــــــــــــــــــــی
1) محمد تقی موسوی اصفهانی، مكیال المكارم، ج 1، ص 118.
2) شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت صاحب الامر، ص 1055.
3) كامل سلیمان، یوم الخلاص (بیروت، دارالكتاب اللبنانی، 1402 ه. ق) ، ص 395.
4) شیخ صدوق، علل الشرایع (قم مكتبة الداوری - بی تا) ، ص 161.
5) محمد باقر مجلسی، بحار الانوار (تهران، دارالكتب الاسلامیه، 1398 ه. ق) ، ج 52، ص 39، روایت 212.
6) خوئی، منهاج البراعه (قم، بنیاد فرهنگی امام المهدی 1405 ه. ق) ، ج 8، ص 353.
7) كورانی، موسوعة احادیث الامام المهدی (قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1411) ، ج 1، ص 221.
8) بحار الانوار (پیشین) ، ج 12، ص 182.
9) ر. ك: موسوعة احادیث المهدی (پیشین) ، ج 4، ص 53.
10) ر. ك: آیة الله ناصر مكارم شیرازی، مهدی انقلابی بزرگ، (قم مطبوعاتی هدف) ، ص 293.
11) منتخب الاثر (پیشین) ، ص 483.
12) نهج البلاغه، محمد دشتی، خطبه 138، ص 256.
13) میرجهانی، نوائب الدهور، (كتابخانه صدر، 1369) ، ج 3، ص 409.
14) نور/55.
15) ر. ك: الغیبة (پیشین) ، ص 240.
16) بحار الانوار، (پیشین) ، ج 51، ص 120، ح 23.
17) همان، ج 52، ص 339.
18) همان، ج 52، ص 338.
19) موسوعة احادیث المهدی، (پیشین) ، ج 1، ص 221.
20) كمال الدین، (پیشین) ، ص 653.
21) قصص/5.