(كافى)
با توجه به اینكه یكى از نیازهاى مبلّغان گرامى، آشنایى با منابع دست اوّل شیعه مىباشد، قصد داریم در هر شماره از مجله، یكى از این منابع را به همراه مؤلفش، به اختصار معرفى كنیم.
الكافى
این كتاب، تألیف محدث گرانقدر شیعه، ابوجعفر، محمد بن یعقوب كلینى رازى است. ایشان برجستهترین عالم شیعه در آغاز قرن چهارم هجرى مىباشد كه در روستاى كُلَین (واقع در كنار اتوبان قم - تهران و 38 كیلومترى شهر رى) و در عصر امامت امام عسكرى - علیهالسلام - متولد شد (1) و در تاریخ 329 ه. ق در بغداد وفات یافت.
این اثر ارزشمند، شامل مجموعه روایات اصول و فروع دین مىباشد كه از ائمه - علیهمالسلام - نقل گردیده است.
شیخ كلینى، با سفر به شهرها و روستاهاى سرزمینهاى اسلامى و ارتباط با روات احادیث و دستیابى به اصول چهارصد گانه شیعه كه توسط یاران ائمه - علیهمالسلام - نگاشته شدهاند و با ارتباط با نواب خاص امام زمان - علیهالسلام -، مجموعهاى ارزشمند و اثرى گرانبها و كتابى معتبر و جامع به نگارش در آورده است.
كتاب كافى، از زمان تألیف تاكنون كه بیش از هزار سال مىگذرد همواره مورد توجه عالمان دینى، فقها و محدثین بزرگ بوده و هیچ محققى در حوزه دینى و عرصه معارف اسلامى، از رجوع به آن بىنیاز نیست و بزرگان شیعه، در منابع مهم روایى و تألیفات ارزشمند خود به آن استناد نمودهاند.
شیخ مفید مىفرماید: كتاب كافى از بهترین كتابهاى شیعه و پر فایدهترین آنهاست. (2)
شهید اول، محمد بن مكى در اجازهاش به ابن خازن نوشته است: كتاب كافى، كتاب روایى است كه تاكنون اصحاب و علماى شیعه مانند آن را ننگاشتهاند. (3)
ویژگیهاى كتاب
1. از ویژگیهاى مهم این كتاب، هم عصر بودن مؤلف آن با سُفراى امام زمان - علیهالسلام - و دسترسى داشتن وى به آنها است. خصوصاً كه سفراى آن حضرت در شهر بغداد بودند و كلینى نیز در آن شهر بوده و سال وفات وى مصادف با سال وفات آخرین سفیر امام عصر - علیهالسلام - على بن محمد سَمُرى بوده است.
2. مؤلف در این كتاب، مقید به ذكر كل سند تا امام معصوم - علیهالسلام - است و این خود ارزش و اعتبار خاصى را به روایات كتاب مىدهد.
3. در این كتاب، روایات به ترتیب اعتبار آورده شدهاند و روایات اول هر باب از جهت سند و اعتبار از درجه بالاترى برخوردارند.
4. این كتاب، شامل تمام علوم و معارف اسلامى و اكثر مباحث عقیدتى و فقهى است كه از اهل بیت - علیهمالسلام - روایت شده و به دست مؤلف آن رسیده است.
5. كتاب كافى، حاوى بیش از 16 هزار روایت است، كه این تعداد روایت، از تمام روایات صِحاح سِتّه نیز بیشتر است.
شرح‌هاى كتاب
1. جامع الأحادیث و الأقوال، نوشته شیخ قاسم بن محمد بن جواد بن الوندى متوفى بعد از سال 1100 ه. ق.
2. الدرّ المنظوم من كلام المعصوم - علیهالسلام -، على بن محمد بن حسن بن زین الدین شهید ثانى، در گذشته 1104 ه. ق.
3. شرح ملا صدراى شیرازى، در گذشته 1050 ه. ق.
4. مِرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول، نوشته علامه مجلسى، در گذشته به سال 1110 ه. ق.
5. الوافى، نوشته فیض كاشانى، متوفاى 1091 ه. ق.
ترجمه فارسى
1. تُحفة الاولیاء، نوشته محمدعلى بن حاج محمد حسن اردكانى.
2. الصافى (شرح اصول كافى و شرح فروع كافى)، نوشته شیخ خلیل بن غازى قزوینى.
3. ترجمه و شرح دانشمند معاصر، سیدجواد مصطفوى.
پی‌نوشـــــــت‌ها:
1) پدرش یعقوب بن اسحاق، مردى با فضیلت و پاك سرشت بود، آرامگاه این مرد متقى، در روستاى كلین، زیارتگاه شیعیان است.
2) الذریعة الى تصانیف شیعه، علامه شیخ آقا بزرگ تهرانى، انتشارات دارالاضواء، بیروت،ج13، ص95.
3) كتاب ویژهنامه كلینى، نشر ستاد بزرگداشت كلینى، ص26.