مقام معظم رهبرى
- آیا اعتكاف در غیر از مساجد چهارگانه جایز است؟ و نیت آن چگونه مىباشد؟
o اعتكاف در غیر از مساجد چهارگانه به قصد رجاء مطلوبیت (به امید اینكه مطلوب خداوند واقع شود) مانعى ندارد.
- رفتن به سرویسهاى بهداشتى متعلق به مسجد كه در خارج از مسجد است در موارد زیر چه حكمى دارد؟
الف. براى حمام كردن.
ب. براى غسل مستحب.
ج. براى اینكه با وضو باشد.
د. وضو گرفتن براى خواندن قرآن یا نماز مستحبى.
ه. خارج شدن از مسجد براى شستن دندانها و دستها.
o خارج شدن از مسجد به دلایل مذكور اشكال ندارد، ولى باید به قدر حاجت اكتفا كند و طول ندهد.
- موارد ضرورى كه خرید و فروش در آنها براى معتكف جایز است چیست؟
o مواردى كه در هنگام اعتكاف براى خودش و نفقه خانوادهاش به آن نیاز دارد.
- اگر معتكف مبتلا به مرضى شود كه مجبور به افطار روزه است، چه باید بكند و حكم اعتكاف او چیست؟
o اعتكاف بدون روزه صحیح نیست لذا با افطار روزه، اعتكاف باطل مىشود.
- من علاقه زیادى دارم كه در مراسم اعتكاف در مركز استان شركت كنم ولى چون در شهرستان زندگى مىكنم و اگر بخواهم به مركز استان بروم باید نماز خود را شكسته بخوانم، آیا از این نظر مشكلى نخواهم داشت؟
o كسى كه بخواهد در سفر، معتكف شود، مىتواند نذر كند كه در سفر، روزه بگیرد و مىتواند اعتكاف نماید.
- حكم اعتكاف زنى كه حیض یا استحاضه بر او عارض شده است چیست؟ چه در روز اول یا دوم یا سوم؟ و آیا قضا بر او واجب است؟
o در صورت حائض شدن؛ حتى اگر در ساعات آخر روز سوم باشد اعتكاف باطل مىشود؛ ولى در صورت استحاضه شدن اگر به وظیفه مستحاضه نسبت به روزهاش عمل كند، اعتكافش صحیح است. (1)
آیة اللَّه العظمى بهجت
- آیا اعتكاف به زمانهاى ویژهاى اختصاص دارد؟ و بهترین زمان جهت اعتكاف چیست؟
o در هر زمانى كه روزه در آن ایام صحیح است اعتكاف نیز جایز و صحیح است و بهترین اوقات اعتكاف، ماه رمضان و برترین اوقات رمضان، دهه آخر آن است.
- اعتكاف به نیابت از میت یا حىّ چه حكمى دارد؟
o اعتكاف به نیابت از میت صحیح است و صحت آن به نیابت از حىّ محل تأمل است.
- آیا در اعتكاف، زن باید از شوهر خود اجازه بگیرد؟
o در صورتى كه اعتكاف او منافى با حق شوهر باشد، اجازه لازم است و با عدم منافات هم احتیاط در اجازه است.
- آیا فرزند لازم است كه براى اعتكاف از پدر خود اجازه بگیرد؟
o اگر اعتكاف فرزند مستلزم آزار و اذیت آنها باشد، اجازه پدر و مادر لازم است.
- آیا معتكف مىتواند از اعتكاف منصرف شود؟
o برگشت و انصراف از اعتكاف در واجب معین و هم چنین در غیرمعین، بعد از تمام شدن دو روز جایز نیست و منظور از دو روز، غروب روز دوم است و در صورتى كه هنگام نیت اعتكاف، شرط رجوع داشته است، مىتواند هر وقت خواست از اعتكاف دست بردارد؛ هرچند روز سوم هم باشد.
- مكانهایى همچون بام و زیر زمین مسجد كه شك داریم جزو مسجد است یا نه، آیا مىتوان در حین اعتكاف به آنجا رفت؟
o در حال اعتكاف نزول به سرداب (زیرزمین) مسجد و رفتن به بام مسجد جایز است، ولى مقدار اضافى اگر جزئیتش مشكوك باشد، رفتن به آنجا جایز نیست.
- آیا آنچه بر مُحرم حرام است، بر معتكف هم حرام است؟
o محرمات احرام بر معتكف حرام نیست، مگر بعضى از محرمات.
- آیا اعتكاف بچه ممیز صحیح است؟
o صحیح است. (2)
آیة اللَّه العظمى مكارم شیرازى
- در چه مساجدى مىتوان اعتكاف كرد؟
o با توجه به استقبال فوق العادهاى كه از مسئله اعتكاف، مخصوصاً از سوى جوانان مىشود، و سال به سال افزایش پیدا مىكند، و شرایطى كه براى مساجدى كه در آن مىتوان اعتكاف كرد ذكر مىكنند، سبب محدودیتهایى شده، دقیقاً بفرمایید اعتكاف در چه مساجدى جایز است؟ آیا فقط در مساجد چهارگانه یا در هر مسجد جامعى مىتوان اعتكاف كرد؟ و منظور از مساجد جامع چیست؟ خواهشمندیم جواب واضحى دهید تا تكلیف اعتكاف كنندگان محترم روشن شود.
با مراجعه به ادلّه مسئله و روایات متعدّدى كه در این باره در منابع روایى وارد شده، روشن مىشود كه در تمام مساجدى كه در آن نماز جماعت به طور مرتّب بر پا مىشود، اعتكاف جایز است. بنابراین محدودیت خاصّى در این گونه مساجد نیست.
- آیا در ایام اعتكاف در مسجد دانشگاه، رفتن به كلاس و شركت در درسها جایز است؟
o جایز نیست.
- گفتگو با تلفن همراه در مسجد در موارد غیر ضرورى و مكرر چه صورت دارد؟
o در صورتى كه ضررى به اعمال اعتكاف نزند مانعى ندارد ولى بهتر ترك آن در غیر موارد ضرورت است. (3)
آیة اللَّه العظمى فاضل لنكرانىرحمه الله
- معتكف در روز سوم اعتكاف براى غسل مستحبّى از مسجد خارج مىشود، آیا اعتكاف باطل مىشود یا خیر؟
o اعتكاف باطل نمىشود.
- آیا در تهران بزرگ در مسجد جامع هر محله مىتوان اعتكاف كرد؟
o یكى از شرایط صحت اعتكاف این است كه در مسجد جامع باشد، یعنى مسجد عمومى كه محل اجتماع عامه مردم است و اختصاص به اهل یك محله و گروه خاصى نداشته باشد، مثل مسجد اعظم و مسجد امام در قم و مسجد امام و مسجد جمعه در تهران و امثال آن. بنابراین در مسجد بازار و محلهها اعتكاف صحیح نیست.
- آیا در حال اعتكاف مىتوان در صحن و حیاط مسجد توقف كرد؟
o اگر صحن و حیاط مسجد به گونهاى است كه در آن نماز مىخوانند و صیغه مسجدیت بر آن خوانده شده، مثل مسجد امام حسن عسكرى - علیهالسلام - در قم، مىتوان در آن توقف كرد، وگرنه نباید در آن توقف كرد.
- آیا شخص معتكف مىتواند براى شركت در نماز جمعه از مسجد محل اعتكاف خارج شود؟
o ظاهراً از مواردى است كه مىتوان خارج شد؛ ولى باید حداقل زمان لازم را رعایت كند و در رفت و آمد به احتیاط مستحب زیر سایه نرود. (4)
آیة اللَّه العظمى سیستانى
- آیا مىتوان در ایام البیض (اعتكاف)، روزه به نیت قضا گرفت؟
o اشكال ندارد.
- آیا مىتوان براى غسل‌ام داوود از محل اعتكاف خارج شد؟ بر فرض خروج باعث بطلان اعتكاف مىشود؟ و چه احكامى از قبیل قضا و كفاره بر مكلف واجب مىشود؟
o جایز نیست خارج شود؛ زیرا استحباب آن ثابت نیست و اگر خارج شد كفاره ندارد، ولى اگر نذر كرده باشد باید دوباره انجام دهد و اگر نذر معین بوده یا در روز سوم بوده، احتیاطا باید قضا كند. (5)
پی‌نوشـــــــــــت‌ها:
1) سایت مقام معظم رهبرى، بخش استفتائات.
2) سایت آیة اللَّه العظمى بهجت، بخش سؤال و جواب.
3) سایت آیة اللَّه العظمى مكارم شیرازى، بخش استفتائات.
4) سایت آیة اللَّه العظمى فاضل لنكرانى، بخش استفتائات.
5) سایت آیة اللَّه العظمى سیستانى، بخش استفتائات.