بررسی جنگ نرم استکبار جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران

تعریف جنگ

تعاریف مختلفی از جنگ ارائه شده است یکی از آن تعاریف این است که: «جنگ هنر سازمان داده و به کار گرفتن نیروهای مسلّح برای انجام مقصود است.» (1)

انواع جنگ

جنگ با توجه به تعریف فوق، در یك تقسیم، به جنگ سخت، نرم و نیمه‏سخت، قابل تقسیم است.

جنگ سخت

جنگ سخت، جنگ نظامی و درگیری فیزیكی میان سربازان و نظامیان مهاجم و جبهه مقابل است كه با اهدافی همچون تغییر حكومت و نظامی سیاسی و تعیین حاكم و نظام سیاسی جدید صورت می‏گیرد. (2) جنگ تحمیلی استكبار جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران به سركردگی صدام، نوعی جنگ سخت محسوب می‏شود.

جنگ نیمه‏سخت

در جنگ نیمه‏سخت، دشمن بدون آنكه آشكارا و عملی، وارد درگیری شود، با فراهم كردن زمینه‏های لازم، مهره‏های خود را از طریق كودتای نظامی به قدرت می‏رساند و مراكز حساس قدرت را در اختیار می‏گیرد. كودتا بیشتر به دست نیروهای نظامی یا بخشی از نیروهای نظامی صورت می‏گیرد و معمولاً فاقد پشتوانه اجتماعی در میان توده‏ها است.

در دهه اخیر در بسیاری از كشورهای دنیا كودتا رخ داده است؛ در كشورهایی از قبیل تایلند، برمه، فیلیپین، ایران (در 28 مرداد 1332)، عراق، لیبی (به قدرت رسیدن معمر قذافی در سال 1969)، مصر، شیلی، آرژانتین، لهستان و... . (3)

جنگ نرم

مفهوم‏شناسی جنگ نرم

مفهوم جنگ نرم در مقابل جنگ سخت به كار می‏رود و البته با آن در ارتباط است و دو روی یك سكه‏اند. ژوزف نای، نظریه‏پرداز مشهور آمریكایی و مبتكر نظریه قدرت نرم، معتقد است كه در عصر كنونی باید به كارگیری چهره سخت قدرت را به حاشیه راند و از ابزار نرمِ آن بهره جست؛ از این رو از دیدگاه ژوزف نای باید با اعمال قدرت نرم، كاری كرد كه «تو همان چیزی را به خواهی كه من می‏خواهم.» به عبارت دیگر، باید طرف مقابل به گونه‏ای متقاعد شود كه به میل، اراده و تمایل خود و با خشنودی، تن به هدف مورد نظر بدهد و در نهایت، احساس رضایت بیشتری هم بكند بدون اینكه به زور و خشونت متوسل شویم و چهره سخت قدرت را بروز دهیم. (4)

دشمن در جنگ نرم، با برنامه‏ریزی كامل و دقیق و با استفاده از اقدامات روانی، رسانه‏ای، تبلیغاتی، اجتماعی می‏كوشد بر باورها، احساسات و رفتارهای جامعه تأثیر بگذارد؛ به گونه‏ای كه آنها همان چیزی را باور داشته باشند كه دشمن می‏خواهد؛ همان احساسات و تمایلاتی را داشته باشند و ابراز كنند كه دشمن اراده كرده است؛ همان كاری را انجام دهند كه او دوست دارد و افراد جامعه نه تنها از همفكری و همسویی با دشمنانِ قسم‏خورده خود احساس شرمندگی نكنند؛ بلكه با افتخار از آن یاد كنند. (5)

از اینرو ژوزف نامی قدرت نرم را به «توانایی شكل‏دهی ترجیحات دیگران» و «قدرت برای جذب» تعریف كرده است. (6)

در یك كلام می‏توان جنگ نرم را این‏گونه نیز تعریف كرد: «اجرای برنامه‏ای حساب شده، مسالمت‏‏آمیز و دراز مدت برای نفوذ در اركان سیاسی - اجتماعی یك نظام به منظور تغییر سیستم سیاسی یك كشور با ایجاد تغییر و تحول اساسی در باورهای اساسی و اصلی آن.» (7)

پیشینه و تاریخچه جنگ نرم

به نظر می‏رسد جنگ نرم و مفاهیم همسان آن از قبیل عملیات روانی، جنگ روانی، قدرت نرم و... قدمتی به اندازة حیات بشری دارد.

برخی، قدیمی‏ترین روایت درباره جنگ نرم را به نبرد گیدئون با ماد نسبت می‏دهند كه در آن، سپاهیان گیدئون با افزایش چندین برابر مشعلهای لشكریان، باعث فریب و ترس مادها شدند و در نتیجه بدون هیچ درگیری به پیروزی رسیدند. (8) در نبرد حمراء الاسد، پیامبر خدا‌صلی‌الله‌علیه‌و‌آله همین كار را كرد و لشكر قریش را فراری داد. (9)

نگاهی به گذشته جنگ نرم نشان می‏دهد كه در طول تاریخ بشر، از همان ابتدا كه جنگ سخت آغاز می‏شده، عملیات روانی یا جنگ نرم نیز صورت می‏گرفته تا از شورش در مناطق تسخیر شده، جلوگیری شود.

زمانی كه چنگیزخان قصد داشت به منطقه‏ای حمله كند، موجی از هراس در آن كشور پخش می‏شد. تجّاری كه از مناطق تحت كنترل چنگیزخان می‏آمدند، برای دیگران تعریف می‏كردند كه او چگونه با مردم برخورد می‏كند و كشتارها به چه صورت است و اگر شخصی مقاومت كند، نابود می‏شود. بدین ترتیب پیش از ورود چنگیزخان به هر منطقه، روحیه مردم شكسته شده بود.

رومیان و یا اسكندر از مناطقی كه در جنگها عبور می‏كردند، خُودها و زره‏های بزرگی را كه چند برابر انسان معمولی بود عمداً در مسیر جا می‏گذاشتند تا لشكریان مقابل، تصور كنند سربازان آنها غول‏پیكرند و عملاً روحیه مقاومت طرف مقابل را تحت تأثیر قرار داده، وحشت را گسترش می‏دادند.

بنابراین هر حركتی كه روحیه یك ملت را هدف گیرد، عملیات و جنگ نرم و نوعی اعمال قدرت نرم است كه هزینه چنین حركتی، كمتر از هزینه جنگ سخت است.

به معاویه می‏گفتند: «چرا این همه پول برای خرید افراد و تبلیغات خرج می‏كنی؟» یكی از پاسخهای معاویه این بود كه «هزینه جنگ، بسیار بیشتر از این است.» بنابراین معاویه نیز به گونه‏ای عملیات نرم انجام می‏داد؛ نظیر قرآن بر نیزه كردن و حیله‏های عمرو عاص. (10)

پیشینه جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی

پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان بزرگ‏ترین و مهم‏ترین انقلاب اسلامی، آمریكا را بر آن داشت تا با مطالعه و شاخص‏سازی از انقلاب اسلامی، مدل ضد آن را طراحی كند؛ به همین دلیل، با وجود لفاظیها و اقدامات تخریبی سخت و خشن علیه جمهوری اسلامی ایران، مطالعه جنگ نرم را با شدت ادامه دادند و مؤسسات تخصصی تأسیس كردند.

از معتبرترین مؤسسات تخصصی در موضوع براندازی نرم، می‏توان از مؤسسه آلبرت انیشتین با مدیریت دكتر جین شارپ و معاونت رابرت هلوی و مركز بین‏المللی مبارزات نرم و بنیاد بین‏المللی جورج سوروس نام برد.

با وجود این، دشمن در نظریه‏پردازیها و مكتوبات خود سعی در انكار و پنهان‏سازی عظمت و قداست این انقلاب بزرگ دارد و بیشترین موراد و مصداقهای جنگ نرم و براندازی نرم را به موارد زیر محدود می‏كند:

1. جنگ نرم گاندی در هند؛

2. جنگهای اندونزی، شیلی و فیلیپین؛

3. نبردهای جنبش كارگری لهستان (1984).

و از براندازی در یوگسلاوی، گرجستان، اوكراین، قرقیزستان و امثال آن با عنوان انقلابهای رنگی (عنوان جذاب براندازی نرم) یاد می‏كند.

مقام معظم رهبری راجع به جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی می‏فرماید: «جنگ نرم، راست است. این، یك واقعیت است؛ یعنی الآن جنگ است. البته این حرف را من امروز نمی‏زنم. من بعد از جنگ - از سال 67 - همیشه این را گفته‏ام بارها و بارها. علت این است كه من صحنه را می‏بینم. چه بكنم اگر كسی نمی‏بیند؟! چه كار كند انسان؟ من دارم می‏بینم صحنه را. می‏بینم تجهیز را، می‏بینم صف‏آرایی را، می‏بینم دهانهای با حقد و غضب گشوده و دندانهای با غیظ فشرده شده علیه انقلاب و علیه امام و علیه همه این آرمانها و علیه همه آن كسانی كه به این حركت دل بسته‏اند اینها را انسان دارد می‏بیند.» (11)

ماهیت جنگ نرم

ماهیت جنگ نرم، همان ویژگی خشونت‏آمیز نبودن آن است. در این جنگ، از شیوه‏ها و روشهای غیرخشونت‏آمیز استفاده می‏شود تا بر افكار و اندیشه‏ها تأثیر بگذارند.

رهبر معظم انقلاب، ماهیت جنگ نرم كنونی نظام سلطه علیه انقلاب و نظام اسلامی را این‏گونه تشریح می‏كنند: «یكی از مسئولان طراز اول رژیم صهیونیستی غاصب اسلائیل، در سال گذشته، توصیه‏ای به آمریكاییها كرد. این توصیه كاملاً در مطبوعات خارجی و اینترنت منعكس شد و امر پنهانی و مخفیانه‏ای نیست. توصیه وی به آمریكاییها این بود كه بیهوده، وقت خود را با عراق و كره شمالی و كشورهایی از این قبیل تلف نكنید. مسئله اصلی شما ایران است. اگر خاورمیانه را می‏خواهید، وقتتان را مصروف عراق نكنید، سراغ ایران بروید، كانون و سرچشمه آنجاست؛ اما ایران مثل عراق و كره شمالی و افغانستان نیست كه بتوان با حمله نظامی، آن را تسخیر كرد. نظام و حكومت اسلامی به مردم متكی است، مردم آن را حفظ كرده‏اند. باید كاری كنید كه مردم آن را رها كنند. راهش این است كه مردم را با ترویج فرهنگ و ادبیات غربی و فرهنگ و تربیت آمریكایی، به واگرایی نسبت به دین و فرهنگ و سنت و تاریخشان سوق داد. وقتی مردم، این تعلقات را رها كردند، بعد از گذشت چند سال، بدون اینكه سرمایه‏ای صرف كنید، با یك حمله و تحرك احیاناً نظامی مختصر، می‏توانید این مانع بزرگ، یعنی نظام اسلامی را از سر راه بردارید.» (12)

ماهیت جنگ نرم، بسیار پیچیده و متكی به قدرت نرم است. از این رو ویژگیهای زیاد و متنوعی دارد كه برخی از آنها عبارت‏اند از:

1. ماهیت زدا

جنگ نرم در پی تغییر قالبهای ماهوی (باورها، ارزشها و اندیشه‏های اساسی) جامعه و ساختار سیاسی است تا ماهیت اولیه را بزداید و مدلهای رفتاری جدیدی در راستای ساختارشكنی شكل بگیرد.

2. مرموز

جنگ نرم، آرام، تدریجی، خزنده، زیرسطحی، نامحسوس و مرموز است؛ به گونه‏ای كه بسیاری آن را تشخیص نمی‏دهند.

3. تصویرساز

در جنگ نرم، مهاجم، با استفاده از نمادهای تاریخی، تصویری مطلوب از خود ارائه می‏دهد و حریفش را نماد یأس و شكست‏خوردگی معرفی می‏كند و عملیات روانی ویژه‏ای انجام می‏دهد.

4. بایا

نتایج جنگ نرم - كه تغییر باورها و اعتقادات است - پایدار و مداوم است و به‏راحتی و به‏زودی قابل بازگشت به حالت اولیه نیست.

5. با جاذبه استخدام‏گرانه

جنگ نرم با ایجاد جاذبه‏های كاذب، به گونه‏ای عمل می‏كند كه به‏تدریج، نیروهای درون جامعه هدف، خواسته یا ناخواسته به استخدامِ كارگزارانِ اصلی جنگ نرم درمی‏آیند و به آن، تحركِ بیشتری می‏بخشند.

6. محرك افكار و عواطف

در مهندسی جنگ نرم تلاش می‏شود كه با استفاده از نمادسازیها، اسطوره‏سازیها و خلق ارزشهای جدید، از احساسات و عواطف جامعه هدف، پلی برای نفوذ در افكار و تغییر باورها ساخته شود و با تحریك عواطف و احساسات، زمینه خلق بحرانها فراهم شود.

7. آسیب‏زا

جنگ نرم با شناسایی آسیبهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، روی آنها مانور می‏دهد و ضمن افزونِ تدریجی آنها آسیبهای جدید نیز می‏آفریند.

8. دارای تنوع روشی

در جنگ نرم از تمام علوم، فنون و شیوه‏ها استفاده می‏شود و از این رو از لحاظ روشی بسیار پردامنه است.

9. بحران‏زا

جنگ نرم با دامن‏زدن به تفاوتهای طبیعی در باورها و ارزشها، رفتارهای جدیدِ اختلاف‏انگیزی پدید می‏آورد و بر اثرِ آن، بحران و درگیری داخلی ایجاد می‏كند و همبستگی اجتماعی و وحدت ملی را تخریب می‏كند.

10. تردیدافزا

یكی از قواعد جنگ نرم، ایجاد تردید و بدبینی روزافزون درباره باورها و اعتقادات اساسی جامعه است تا بتواند آن باورها و اعتقادات بنیادین را تغییر دهد.

11. روزآمد

در جنگ نرم از پیشرفته‏ترین تكنیكهای روز، فضای مجازی و سایبری به عنوان محیط جنگ نرم استفاده می‏شود؛ (13) این فضا، با ایجاد جاذبه‏های گوناگون به گمراه‏سازی مخاطبان می‏پردازد و زمینه لازم را برای سوار شدن بر امواج احساسات به‏خوبی فراهم می‏سازد.

12. فریبنده رفتارساز

زورگویی یا اعمال اقتدار در جنگ نرم به گونه‏ای است كه رفتار دیگران - برخلاف میلشان - تغییر داده می‏شود، بی‏آنكه این زورگویی را احساس كنند. مثل فردی كلاه‏بردار كه با روشهایی فریبنده، شخص را وادار می‏كند با دست خودش، مبلغی پوی بدهد؛ یعنی در جنگ نرم، اطلاعات ورودی به ذهن و دل انسان، كنترل و مدیریت می‏شود؛ در نتیجه رفتار بیرونی او نیز تا حدودی كنترل می‏شود و در راستای هدف مورد نظر جریان می‏یابد؛ مثل كنترلِ ورودی یك كارخانه كه باعث كنترلِ خروجی آن نیز می‏شود.

در جنگ نرم، اطلاعات مورد نیاز و ظاهراً مفید به شخص داده می‏شود؛ اما ممكن است این اطلاعات «درست»، «گزینش شده» یا «اشتباه» باشد؛ ولی رفتاری كه در پایان از آن شخص سرمی‏زند، همان رفتاری است كه شما می‏خواهید انجام دهد. البته ویژگیهای ماهوی جنگ نرم بسیار است؛ ولی برای اختصار به این موارد بسنده می‏كنیم.

اهداف جنگ نرم با جمهوری اسلامی

هدف نهایی جنگ نرم در همسویی با جنگ سخت، تغییر كامل نظام سیاسی یك كشور است. هدف دشمنان ما از راه‏اندازی جنگ نرم، براندازی نظام از درون است. دشمنان نظام اسلامی می‏خواهند نظام جمهوری اسلامی را به كلی نابود كنند یا كار را به جایی برسانند كه فقط اسمی از این نظام بیشتر باقی نماند. آنان برای رسیدن به این منظور در بعد داخلی و بین‏المللی، اهدافی را دنبال می‏كنند:

1. در بعد داخلی

هدف دشمنان در بعد داخلی، استحاله جمهوری اسلامی است. استحاله یعنی ظاهر، اسلامی باشد؛ اما سیرت، رفتار و عملكرد و برنامه‏ها غیر اسلامی. (14) استحاله یعنی خاصیت‏زدایی از تفكر انقلاب اسلامی و اسلام ناب كه نهایتاً به تغییر رفتار حكومت و جامعه منجر شود (15) و موجب تغییر گفتمان غالب جامعه از تفكر و اندیشه انقلاب اسلامی به سوی اندیشه‏ها و فرهنگ غربی و استمرار آن تا مرز تغییر ذائقه و رفتار ملی شود.

هدف دیگرشان بی‏ثبات‏سازی ساختار حكومت از طریق وارد كردن شوكهای گسترده و پیاپی به حكومت و تضعیف ساختار و سست‏سازی پایه‏های جمهوری اسلامی و قوی‏تر و جری‏تر كردن اپوزیسیون داخلی است. (16)

2. در بعد بین‏المللی

آنان در بعد بین‏المللی نیز مهار و منزوی‏سازی جمهوری اسلامی را هدف قرار داده‏اند كه از سه راه پیگیری می‏شود:

الف. اعمال محدودیت و تحریمهای سیاسی، اقتصادی و...؛

ب. اجماع‏سازی جهانی علیه ایران؛

ج. تصویرسازی غلط و شیطانی از اسلام و انقلاب اسلامی در افكار عمومی جهان در قالب سناریوهای اسلام‏هراسی و ایران‏هراسی. (17)

هدف نهایی جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی

هدف نهایی جنگ نرم نیز نابودی اسلام ناب و تفكر انقلاب اسلامی از طریق جهانی‏سازی و فراگیر شدن سلطه فرهنگی و فكری نظام استكباری بر جهان (18) و در نهایت، براندازی نظام جمهوری اسلام است.

دشمنان می‏خواهند یا ایجاد تغییر و دگرگونی در ساختارهای سیاسی جامعه ما، ساختارهای جدیدی را جایگزین كنند؛ از این رو به تغییر روی می‏آورند.

آنان می‏كوشند با ایجاد تغییر در باورها، افكار و رفتارهای جامعه، از ساختار سیاسی، سلب مشروعیت، و از مسئولان سلب مقبولیت كنند و در نتیجه، حمایت مردم را از ساختار سیاسی، به چالش با نظام تبدیل كنند.

از اینرو باید گفت: مشروعیت‏زدایی و مقبولیت‏زدایی از اهداف ویژه و اصلی جنگ نرم به حساب می‏آید و هر گاه یك نظام سیاسی، مشروعیت و مقبولیت خود را بین مردمش از دست بدهد، بستر لازم برای تغییر آن ساختار و نظام سیاسی و جایگزین شدن یك نظام و ساختار جدید فراهم می‏شود.

دشمنان انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی، در دهه اول انقلاب، تمامی قدرت سخت‏افزاری خود را برای شكست انقلاب و ساقط كردن جمهوری اسلامی به صحنه آوردند و به شكلهای گوناگون از قبیل راه‏اندازی غائله‏های تجزیه‏طلبی در مناطق قومیتی، راه‏اندازی تروریسم داخلی، طراحی كودتای نظامی و تجاوز نظامی در قالب جنگ تحمیلی، تلاش كردند به اهداف خود برسند.

ناكامی دشمنان در همه این اقدامات، سبب شد آنان به این جمع‏بندی برسند كه تا وقتی مردم ایران بر اساس باورها و اعتقادات دینی و اسلامی خود عمل كنند، مدافع نظام اسلامی و ولایت فقیه خواهند بود و هیچ قدرتی قادر به شكست جمهوری اسلامی و نظام ولایت فقیه نخواهد بود.

بنابراین بر اساس چنین جمع‏بندی بود كه دشمنان از دهه دوم انقلاب با هدف ایجاد تغییر در باورها و اعتقادات مردم ایران، تهاجم فرهنگی خود را آغاز كردند و اكنون تهدیدهای نرم آنان علیه ملت ایران، وارد مرحله جنگ نرم شده است. آنان بر این تصورند كه با ایجاد تغییر در موارد پیش‏گفته می‏توانند در نهایت، جمهوری اسلامی را ساقط و یك نظام غیر دینی جایگزین آن كنند. (19)

چرایی جنگ نرم با جمهوری اسلامی

مهم‏ترین دلیل دشمنی نظام سلطه با تفكر انقلاب اسلامی و حكومتِ جمهوری اسلامی برآمده از آن در ایران، استكبارستیزی و مخالفت انقلاب با سیطره‏جویی و خوی تمامیت‏خواهی غرب و ترسیم سبك جدید زندگی بر اساس دستورهای اسلام است. (20)

ادامه دارد... .

پی‌نوشـــــــــــــت‌ها:

(1). جنگ، احمد نخجوان، چاپخانه فردین و برادر، تهران، بی‏تا، ص19.

(2). جنگ نرم، احمد حسین شریفی، مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی)، انتشارات مؤسسه، قم، 1390 ش، چاپ چهارم، (با تلخیص).

(3). همان، ص 24 - 26 (با تلخیص).

(4). جنگ نرم، داود رنجبران، ساحل اندیشه تهران (سات)، تهران، 1388 ش (با تلخیص).

(5). جنگ نرم، احمد حسین شریفی، ص 26 و 27 (با تلخیص).

(6). جنگ نرم، احمد حسین شریفی، ص 26.

(7). http://moslemyar bogfa.com\post-94.aspx.

(8). مقاله «جنگ نرم با تأكید بر نقش رسانه‏ها»، علیرضا آزادی‏خواه.

(9). ر. ك: بحار الانوار و فروغ ابدیت، حوادث سال سوم بعد از جنگ احد.

(10). www.nahadsbmu.ir، مقاله «آنچه باید درباره جنگ نرم بدانیم (تاریخچه جنگ نرم)»، امیر محبیان.

(11). همان، ص 11، (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با شعرا - 14/6/1388).

(12). همان، ص 45 و 46.

(13). همان، ص 31 و 32 (با تلخیص و تصرف).

(14). از تهاجم فرهنگی تا جنگ نرم، واكاوی مختصات منازعه نرم در كلام رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجتبی احمدی، ابوذر زارع درخشان، حسین همازاده ابیانه، كیهان، تهران، 1389 ش، چاپ دوم، ص 34.

(15). همان، ص 96.

(16). همان، ص 97 و 21 (با اندكی تلخیص).

(17). همان، ص 22.

(18). همان، ص 125.

(19). سایت عماریون.

(20). از تهاجم فرهنگی تا جنگ نرم، مجتبی احمدی، ابوذر زارع درخشان و حسین همازاده ابیانه، ص 95.