بدون تردید از برترین آموزه‌های انبیاء ایمان به غیب است؛ به گونه‌ای كه خداوند در ابتدای صحیفه آسمانی خود آن گاه كه ویژگیهای پرهیزگاران را برمی شمرد، ابتدا ایمان به غیب را بیان می‌فرماید:

«ذلك الكتاب لاریب فیه هدی للمتقین الذین یؤمنون بالغیب...» ؛ (1)

«این است كتابی كه در آن هیچ تردیدی نیست [و] مایه هدایت تقواپیشگان است؛ آنان كه به غیب ایمان می‌آورند...»

بخشی از این اعتقاد به غیب، مربوط به اعتقاد به امدادهای غیبی الهی است. این امدادهای الهی در طول تاریخ به بهترین نحو ممكن به كمك انسانها آمده و آنها را از زوال و نابودی، در حمایت گرفته است. از آیات قرآن به روشنی استفاده می‌شود كه خداوند در مقابله حق و باطل، جانب جریان حق را نگه می‌دارد و از آن دفاع می‌كند، و این دفاع خداوند، گاهی از طریق نیروهای پنهان و امدادهای غیبی صورت می‌گیرد. و البته، در بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین رویارویی حق با باطل و انقلابی كه در راستای اهداف انبیاء در نظام هستی رخ خواهد داد، این سنت الهی بیش از پیش جلوه خواهد كرد.

اگر چه اساس قیام حضرت مهدی علیه السلام بر امور طبیعی است، ولی به اقتضای عظمت وگستردگی آن قیام جهانی، خداوند تبارك و تعالی نیز برخی از نیروهای غیبی و فوق طبیعی را در اختیار آن حضرت قرار خواهد داد تا موجبات پیروزی ایشان هر چه بهتر فراهم آید.

از آیات و روایات می‌توان موارد ذیل را به عنوان برخی از امدادهای غیبی یادآور شد:

1. نصرت الهی

نصرت الهی یكی از نمونه‌های بارز جانب داری خداوند از اهل ایمان و جریان حق است. در این باره در آیه 40 سوره حج می‌خوانیم: «ولینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز»؛ «و قطعا خدا به كسی كه [دین] او را یاری كند یاری می‌دهد؛ چرا كه خدا سخت نیرومند شكست ناپذیر است.»

در روایات فراوانی از نصرت الهی به عنوان یكی از عوامل پیروزی حضرت مهدی علیه السلام در قیام جهانی آن حضرت یاد شده است.

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله در این باره فرمود: «قائم اهل بیتی... یؤید بنصرالله (2) ؛ قائم اهل بیت من... به نصرت الهی تایید می‌شود.»

2. فرشتگان

از دیگر نیروهای غیبی خداوند كه به یاری مؤمنان آمده و می‌آیند، فرشتگان هستند.

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در روایتی پس از آنكه نصر الهی را از جمله امدادهای غیبی مربوط به قیام حضرت مهدی علیه السلام ذكر فرمود، چنین ادامه می‌دهد: «و ینصر بملائكة الله (3) ؛ با ملائكه الهی یاری می‌شود.»

امام صادق علیه السلام نیز در بیانی نورانی ذیل آیه شریفه «اتی امر الله فلاتستعجلوه.» (4) چنین فرمودند: «هو امرنا، امر الله عز وجل ان لاتستعجلوا به حتی یؤیده الله بثلاثة اجناد: الملائكة والمؤمنین والرعب (5) ؛

آن امر اشاره به امر ما می‌باشد. امر خداوند این است كه در مورد آن شتاب نورزید تا خداوند آن را به وسیله سه لشكر فرشتگان، مؤمنان و ترس، او را [در برابر موانع و دشمنان] یاری دهد.» از روایات به دست می‌آید كه این فرشتگان در سه گروه به یاری حضرت می‌شتابند:

الف) فرشتگان مقرب

روایات فراوانی درباره نزول فرشته وحی و دیگر ملائكه مقرب خداوند هنگام ظهور، در دست است كه حكایت از عظمت و بزرگی قیام حضرت مهدی علیه السلام دارد.

- در همین رابطه در روایاتی چند از جبرئیل به عنوان اولین بیعت كننده با حضرت مهدی علیه السلام یاد شده است.

امام باقر علیه السلام در این باره فرموده است: «فیكون اول من یبایعه جبرئیل (6) ؛ پس اولین كسی كه با او بیعت می‌كند، جبرئیل است.»

برخی دیگر از روایاتی كه همراهی فرشتگان مقرب الهی با حضرت مهدی علیه السلام را در قیام بزرگ آن حضرت یادآور شده اند، از این قرار است:

شیخ مفید در امالی خود با ذكر سند به نقل از امام سجاد علیه السلام درباره قیام حضرت مهدی علیه السلام چنین آورده است: «كانی بصاحبكم قد علا فوق نجفكم بظهر كوفان فی ثلاثماة و بضعة عشر رجلا جبرئیل عن یمینه و میكائیل عن شماله و اسرافیل امامه (7) ؛ گویا [می بینم] صاحب شما را كه بر نجف شما، پشت كوفه همراه سیصد و چند نفر بالا رفته است و جبرئیل سمت راست او و میكائیل سمت چپ و اسرافیل در مقابل اوست.»

و نیز از امام صادق علیه السلام نقل است كه فرمود: «لا یخرج القائم حتی یكون تكملة الحلقة قلت و كم تكملة الحلقة؟ قال: عشرة آلاف، جبرئیل عن یمینه و میكائیل عن یساره... (8) ؛ قائم خروج نخواهد كرد مگر حلقه [سپاه] به كمال و تمام رسد. عرض كردم: حلقه به چه مقدار كامل می‌شود؟ فرمود: ده هزار كه جبرئیل از سوی راست آن و میكائیل از طرف چپ آن قرار دارند.»

همچنین از روایات استفاده می‌شود كه پرچم قیام حضرت مهدی علیه السلام توسط فرشته وحی، جبرئیل آورده می‌شود. از امام صادق علیه السلام سؤال شد كه آیا پرچم قیام نزد حضرت است یا اینكه برای او آورده می‌شود؟ آن حضرت فرمود: «بل یاتی بها جبرئیل (9) ؛ بلكه جبرئیل آن را می‌آورد.»

ب) فرشتگان حاضر در جنگ بدر

آیات و روایاتی چند، از حضور فرشتگان الهی در جنگ بدر سخن به میان آورده اند. در روایاتی نیز از یاری شدن حضرت مهدی علیه السلام توسط همان فرشتگان حكایت دارد.

امام باقر علیه السلام فرمود: «یا ثابت! كانی بقائم اهل بیتی قد اشرف علی نجفكم هذا - و اوما بیده الی ناحیة الكوفة - فاذا هو اشرف علی نجفكم نشر رایة رسول الله صلی الله علیه و آله فاذا هو نشرها انحطت علیه ملائكة بدر...؛ (10) ‌ای ثابت! گویی كه من هم اكنون قائم اهل بیت خود را می‌نگرم كه به این نجف شما نزدیك می‌شود - و با دست خود به سمت كوفه اشاره فرمود - و همین كه به نجف شما اشراف پیدا كرد، پرچم رسول خدا صلی الله علیه و آله را بر خواهد افراشت و چون آن را برافرازد، فرشتگان بدر بر او فرود آیند.»

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا قام القائم صلوات الله علیه، نزلت ملائكة بدر و هم خمسة آلاف؛ (11) هنگامی كه قائم - كه درود خداوند بر او باد - قیام كند، فرشتگان روز بدر (كه در جنگ بدر به یاری پیامبر آمدند) فرود می‌آیند و آنان پنج هزارند.»

ج) فرشتگان قیام امام حسین علیه السلام

فرشتگانی كه در قیام عاشورا به زمین نازل شدند، به تقدیر الهی آن گاه رسیدند كه كارزار به پایان رسیده بود و از این روی، خداوند آنها را مامور ساخت تا هنگام قیام منتقم خون امام حسین علیه السلام در زمین بمانند و چون آن منتقم ظهور كرد او را یاری كرده، انتقام خون شهید كربلا را از ستمگران باز ستانند. شیخ صدوق در كتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام این حكایت را مفصل به نقل از امام رضا علیه السلام آورده كه در بخشی از آن چنین می‌خوانیم: «و لقد نزل الی الارض من الملائكة اربعة آلاف لنصره، فلم یؤذن لهم فهم عند قبره شعث غبر الی ان یقوم القائم علیه السلام فیكونون من انصاره و شعارهم یا لثارات الحسین؛ (12) همانا چهارهزار از فرشتگان جهت یاری او (امام حسین علیه السلام) بر زمین فرود آمدند. پس به آنها اجازه [یاری] داده نشد. پس آنها در مجاورت قبر او ژولیده و غبار آلود تا هنگام قیام قائم علیه السلام خواهند ماند [و چون قائم ظهور فرماید] آنها از یاران او خواهند بود و شعار آنها «یا لثارات الحسین.» است.»

3. القاء ترس و رعب در دل د شمنان

خدای جهان آفرین در قیام جهانی حضرت مهدی علیه السلام ترس و دلهره را بر قلب كافران و مشركان و ستمگران حق ستیز خواهد افكند و آنان قدرت تصمیم گیری و مخالفت را به كلی از دست می‌دهند.

و البته، این القاء ترس قبلا در زمان پیامبران نیز وجود داشته است. قرآن شریف به این واقعیت تصریح كرده، آن را از عوامل پیروزی پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله بر دولتها و ملتهای معاصرش عنوان می‌سازد.

برخی از این آیات عبارت اند از:

الف) «سنلقی فی قلوب الذین كفروا الرعب.» (13) ؛ «ما به زودی در دلهای كسانی كه كفر ورزیدند بیم و هراس خواهیم افكند.»

ب) «و قذف فی قلوبهم الرعب فریقا تقتلون و تاسرون فریقا» (14) ؛ «و در دلهای آنها ترس [و وحشت] انداخت. گروهی را می‌كشید و گروهی را به اسارت می‌گیرید.»

بر این باور هیچ مانعی ندارد كه یكی از امدادهای الهی برای حضرت مهدی علیه السلام نیز رعب و ترس باشد كه خداوند در دل دشمنان می‌اندازد؛ همان گونه كه روایات بسیاری بدین واقعیت تصریح كرده اند.

امام باقر علیه السلام در این باره فرمود: «القائم منا منصور بالرعب مؤید بالنصر تطوی له الارض و تظهر له كنوزه و یبلغ سلطانه المشرق والمغرب و یظهر الله به دینه علی الدین كله و لو كره المشركون؛ (15) قائم ما با ترس یاری می‌شود و به نصرت تایید می‌گردد. زمین برای او در نوردیده شود و گنجهای خود را ظاهر می‌سازد، و سلطنتش شرق و غرب [عالم] را فرا گیرد و خدای تعالی به واسطه او دینش را بر همه ادیان چیره گرداند؛ گر چه مشركان را ناخوش آید.»

4. نیروهای طبیعت

بخشی از امدادهای غیبی در عصر ظهور همان نیروها و امكانات طبیعی است كه خداوند پیامبران خود را با آنها مجهز كرده است؛ به وسیله نیروهایی چون باد و ابر و....

همان گونه كه اشاره شد این عوامل در اختیار برخی از پیامبران قبل نیز بوده است.

خداوند درباره تسخیر عوامل طبیعی توسط حضرت سلیمان علیه السلام چنین فرموده است: «و لسلیمان الریح عاصفة تجری بامره الی الارض التی باركنا فیها و كنا بكل شی ء عالمین.» (16) ؛ «و تندباد را مسخر سلیمان ساختیم كه به فرمان او به سوی سرزمینی كه آن را پر بركت كرده بودیم، حركت می‌كرد و ما از همه چیز آگاه بودیم.»

در روایات از جمله امدادهای الهی به حضرت مهدی علیه السلام مسخر ساختن عوامل طبیعی در ذیل اراده حضرت بقیة الله علیه السلام است.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در بیان حوادث شب معراج به نقل از خداوند متعال چنین نقل فرموده است: «و لاسخرن له الریاح و لاذللن له الرقاب الصعاب و لارقینه فی الاسباب و لانصرنه بجندی و لامدنه بملائكتی حتی یعلن دعوتی (17) ؛ بادها را به تسخیر او در می‌آورم و گردنكشان سخت را رام او می‌سازم و او را بر نردبان ترقی بالا می‌برم و با لشكریان خود یاری‌اش می‌كنم و با فرشتگانم به او مدد می‌رسانم تا آنكه دعوتم را آشكار كند.»

پی نوشــــــــــــــت:

1) بقره/2 و3.

2) كمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ج 1، ص 257، ح 2.

3) همان.

4) نحل/1.

5) الغیبة، نعمانی، ص 243، ح 43.

6) بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 52، ص 315، ح 10.

7) امالی، شیخ مفید، ص 45، ح 5.

8) الغیبة، ص 307، ح 2.

9) همان، ص 310، ح 5.

10) همان، ص 308، ح 3.

11) الغیبه، النعمانی، ص 244، ح 44.

12) عیون اخبار الرضا علیه السلام، شیخ صدوق، ج 1، ص 399، ح 58.

13) آل عمران/151.

14) احزاب/26.

15) كمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 330، باب 32، ح 16.

16) انبیاء/81.

17) كمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 254، باب 23، ح 4.