طلیعه
هر جنبش و انقلابی، به یاران و همراهانی نیاز دارد. یارانی كه ستونهای انقلاب اند و سنگینی آن را به دوش می‌كشند. سستی و استواری هر یك از این دو، با سستی و استواری دیگری ارتباطی تنگاتنگ دارد؛ یعنی هر اندازه حجم بنای انقلاب كمتر باشد، پایه‌های آن نیاز به استحكام كمتری دارد و به هر میزان كه آن بنا، بلندتر و گسترده‌تر باشد، به ستونهای محكم تری نیاز خواهد داشت.
با نگاه به حجم و گستردگی بنای انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام، می‌توان دریافت كه بر چه ستونهایی افراشته شده؛ همچنان كه با تأمل در اهداف و غایات آن نیز می‌توان میزان، حجم ابزار، وسائل مورد نیاز و پدیدآورندگان آن را پیش بینی كرد.
در این نوشتار، به دنبال تبیین ویژگیهای یاوران امام مهدی علیه السلام و همراهان ایشان هستیم؛ كسانی كه در حركت جهانی ایشان، به مثابه بازوان نیرومند آن حضرت، در خدمت ایشان و اهداف ایشان هستند.
اهمیت موضوع
1. یكی از مهم‌ترین شرائط ظهور امام مهدی علیه السلام فراهم شدن یاران كارآمد است؛ یاران، همراهان و هم رزمانی توانمند كه با فقدانشان، كار حكومت، هدایت و رشد به سامان نخواهد رسید. دانستن ویژگیهای یاران حضرت و تلاش در راه كسب آنها، در واقع تلاش برای زمینه سازی ظهور و فرا رسیدن آن روز مبارك است.
2. آگاهی از این ویژگیها معیاری است كه به كمك آن، می‌توانیم خود را محك بزنیم و بدانیم كه آیا در زمره یاران آن حضرت قرار داریم یا خیر؟
برترین یاران حضرت مهدی علیه السلام افراد مخصوصی هستند كه در اولین فرصت، خود را به حضرت می‌رسانند. در روایات تعداد آنان سیصد و سیزده نفر به عدد اصحاب پیامبرصلی الله علیه وآله در جنگ بدر، مشخص شده است.
امام صادق علیه السلام به یكی از شاگردان مخصوص خود به نام مفضل بن عمر فرمود:
«كَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی الْقَائِمِ عَلَی مِنْبَرِ الْكُوفَةِ وَ حَوْلَهُ أَصْحَابُهُ ثَلَاثُمِائَةٍ وَ ثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلًا عِدَّةَ أَهْلِ بَدْرٍ وَ هُمْ أَصْحَابُ الْأَلْوِیةِ وَ هُمْ حُكَّامُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ عَلَی خَلْقِهِ؛ (1) گویا قائم علیه السلام را بر منبر كوفه می‌نگرم كه اصحاب او سیصد و سیزده نفر به عدد اهل بدر، پیرامونش گرد آمده اند و آنها مردان جنگاور و حاكمان خدا در زمین بر خلق اویند.»
یاران خاص كه از آنها به عنوان اصحاب امام مهدی علیه السلام یاد می‌شود، چهره‌های حكومتی و اجرایی ایشان هستند. آنها انسانهایی عادل، مقتدر، فقیه و كارآمد هستند كه در تثبیت حكومت جهانی مولای خود نقش اساسی دارند.
در برخی از روایات، یاران امام مهدی علیه السلام ده هزار نفر یاد شده است و این گونه بیان شده كه تا آنان نیایند، قیام صورت نمی‌گیرد. امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرمایند:
«سیصد و سیزده نفر یاران با او بیعت می‌كنند. او تا هنگام كامل شدن ده هزار نفر در مكه، اقامت می‌كند و سپس رهسپار مدینه می‌شود.» (2)
معنای روایت این است كه یاران امام زمان علیه السلام منحصر در سیصد و سیزده نفر نیستند؛ بلكه این تعداد، كسانی هستند كه در ابتدای قیام آن حضرت به گرد ایشان جمع می‌شوند. (3)
در آیات و روایات اگر چه از صفتهایی به عنوان ویژگیهای یاران حضرت یاد شده است؛ اما بدون تردید، یكی از پیامهای این روایات، بر شمردن شرائط آرمانی یك منتظر است؛ اهدافی كه یك منتظر واقعی باید برای خود ترسیم كند و تمام توان خود را در راه رسیدن به آنها به كار بندد و نقطه‌های كمالی كه یك شیعه در تمام قرنها و عصرها باید بدانها چشم دوخته، خود را در مسیر دست یافتن به آنها قرار دهد.
ویژگیهای یاوران امام علیه السلام در قرآن
حركت بزرگ حضرت ولی عصرعلیه السلام بدون برخورداری از امدادهای ویژه الهی، هرگز به آرمانهای خود دست نخواهد یافت. توجه به وجود این تأییدات الهی، تأثیر شگرفی بر روان یاران امام بر جای خواهد گذاشت و یقین به آن امدادها، باعث می‌شود ذره‌ای در درستی آرمانها و مسیر خود تردید نكنند.
1. آیه 54 مائده
«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا مَنْ یرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یحِبُّهُمْ وَ یحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْكافِرینَ یجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ لا یخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ یؤْتیهِ مَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ»؛ «ای كسانی كه ایمان آورده اید! هر كس از شما از آیین خود باز گردد [به خداوند زیانی نمی‌رساند و] خداوند به زودی جمعیتی را می‌آورد كه آنها را دوست دارد و آنان نیز او را دوست دارند، در برابر مؤمنان متواضع و در برابر كافران سرسخت و نیرومندند. آنها در راه خدا جهاد می‌كنند و از سرزنش هیچ ملامت گری هراس ندارند. این فضل خداست كه به هر كس بخواهد و شایسته ببیند، می‌دهد و [فضل] خداوند وسیع و خداوند داناست.»
امام علی علیه السلام در تفسیر این آیه می‌فرمایند: «هُمْ اَصْحَابُ الْقَائِمِ؛ (4) آنان یاوران امام قائم علیه السلام هستند.» همچنین امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «صاحب این امر، در پرتو این آیه [و در حمایت چنین یارانی آگاه و دلاور] محفوظ است.» (5)
آیه مباركه فوق، ویژگی یاران را این گونه ترسیم می‌كند:
1. محبوب و دوستدار خداوند: «یحِبُّهُمْ وَ یحِبُّونَهُ»؛ «خداوند آنان را دوست دارد و آنان او را دوست دارند.»
2. دوستی با دوستان خدا: «أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ»؛ «در برابر مؤمنان، متواضع و فروتن هستند.»
3. دشمنی با دشمنان خدا: «أَعِزَّةٍ عَلَی الْكافِرینَ»؛ «در برابر كافران، سرسخت و نیرومند هستند.»
4. مجاهدت در راه خدا: «یجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ»؛ «در راه خدا جهاد می‌كنند.»
5. استواری و ثبات قدم: «لا یخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ»؛ «از سرزنش هیچ ملامت گری هراس ندارند.»
2. آیه 105 سوره انبیاء
«وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُها عِبادِی الصَّالِحُونَ»؛ «و ما بعد از ذكر (تورات) در زبور نوشتیم كه البته بندگان صالح من، زمین را به ارث خواهند برد.»
امام باقرعلیه السلام فرمودند: «مراد از بندگان صالح، اصحاب حضرت مهدی علیه السلام هستند كه در آخر الزمان می‌آیند.» (6)
خداوند در جای دیگری از قرآن ویژگیهای بندگان صالح را این گونه بیان می‌دارد:
«یؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الآْخِرِ وَ یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ یسارِعُونَ فِی الْخَیراتِ وَ أُولئِكَ مِنَ الصَّالِحینَ وَ ما یفْعَلُوا مِنْ خَیرٍ فَلَنْ یكْفَرُوهُ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالْمُتَّقینَ»؛ (7) «به خداوند و روز قیامت ایمان دارند و امر به معروف و نهی از منكر می‌كنند و در كارهای نیك از دیگران پیشی می‌گیرند و در حقیقت آنان از صالحین هستند و هر كار نیكویی كه انجام می‌دهند، هرگز درباره آن ناسپاسی نبینند و خداوند از پرهیزكاران آگاه است.»
بنابراین، بر اساس این آیه شریفه، ویژگی یاران حضرت علیه السلام به شرح زیر است:
1. ایمان به خدا و روز قیامت دارند: «یؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیوْمِ الآْخِرِ»؛
2. امر به معروف و نهی از منكر می‌كنند: «یأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ ینْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ»؛
3. سبقت گیرنده در نیكیها هستند: «یسارِعُونَ فِی الْخَیراتِ»؛
4. كار ایشان مورد تقدیر خدا قرار می‌گیرد: «وَ ما یفْعَلُوا مِنْ خَیرٍ فَلَنْ یكْفَرُوهُ»؛
5. با تقوا و پرهیزكارند: «وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالْمُتَّقینَ.»
3. آیه 62 سوره یونس
شاید بتوان گفت: در میان همه ویژگیهایی كه برای یاران امام منتظرعلیه السلام برشمرده شد، یك ویژگی از همه بارزتر و با اهمیت‌تر است و آن اینكه آنها مصداق كامل «اولیاء الله» هستند كه در قرآن كریم بدان اشاره شده است؛ آنجا كه می‌فرماید: «أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ»؛ «آگاه باشید كه بر دوستان خدا بیمی نیست و غمگین نمی‌شوند.»
امام صادق علیه السلام ویژگی پیروان امام زمان علیه السلام را چنین بیان می‌كنند: «طُوبَی لِشِیعَةِ قَائِمِنَا الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ فِی غَیبَتِهِ وَ الْمُطِیعِینَ لَهُ فِی ظُهُورِهِ أُولَئِكَ أَوْلِیاءُ اللَّهِ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ؛ (8) خوشا به حال شیعیان قائم ما كه در زمان غیبتش منتظر ظهور او هستند و در هنگام ظهورش فرمانبردار او! آنان اولیای خدا هستند؛ همانها كه نه ترس آنها را فرا می‌گیرد و نه اندوهگین می‌شوند.»
امام علی علیه السلام نیز در وصف یاوران امام مهدی علیه السلام می‌فرمایند:.».. یؤلِّفُ اللَّهُ بَینَ قُلُوبِهِمْ لَا یسْتَوْحِشُونَ اِلَی اَحَدٍ وَ لَا یفْرَحُونَ بِاَحَدٍ یدْخُلُ فِیهِمْ...؛ (9) خداوند دلهای آنان را به هم نزدیك می‌كند، از هیچ كس ترسان نمی‌شوند و از اینكه كسی به آنها بپیوندد، شادمان نمی‌گردند.»
اینكه انسانی از هیچ چیز ترسی به دل راه ندهد و از هیچ چیز اندوهگین نشود، تنها زمانی امكان پذیر است كه جز خدا نبیند و جز به خدا نیندیشد و این، كمال آدمی و بالاترین درجه‌ای است كه یك انسان می‌تواند بدان دست یابد.
4. آیه 80 سوره هود
«قالَ لَوْ أَنَّ لی بِكُمْ قُوَّةً أَوْ آوی إِلی رُكْنٍ شَدیدٍ»؛ « [لوط] گفت:ای كاش در برابر شما، قدرت و اقتداری می‌داشتم یا به تكیه گاه استواری پناه می‌بردم!»
صالح بن سعید از امام صادق علیه السلام نقل می‌كند كه حضرت در تفسیر این آیه فرمودند:
«مراد از قوت، حضرت مهدی علیه السلام و مراد از ركن شدید، سیصد و سیزده نفر از یاران وی می‌باشند.» (10)
بنابراین، آیه مباركه نشانگر اقتدار و قوت امام و یارانشان می‌باشد.
5. آیه 200 سوره آل عمران
«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ «ای كسانی كه ایمان آورده اید! [در برابر مشكلات و هوسها] استقامت كنید و [در برابر دشمنان نیز] پایدار باشید و [از مرزهای خود] مراقبت كنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید.»
امام باقرعلیه السلام درباره این آیه شریفه فرموده اند: «بر انجام واجبات و عبادات، بردبار باشید و در برابر دشمن، شكیبایی از خود نشان دهید و خود را برای یاری امام منتظر خویش، آماده نبرد سازید!» (11)
6. آیه 148 سوره بقره
«أَینَ ما تَكُونُوا یأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمیعاً إِنَّ اللَّهَ عَلی كُلِّ شَی ءٍ قَدیرٌ»؛ «هر جا باشید، خداوند همه شما را حاضر می‌كند؛ زیرا او بر هر كاری تواناست.»
ابوخالد از امام باقرعلیه السلام روایت می‌كند كه: «منظور از «أَینَ ما تَكُونُوا...»؛ اصحاب حضرت قائم علیه السلام هستند كه تعداد آنها بیشتر از سیصد و ده مرد است.» و فرمود: «و آنها هستند به خدا سوگند «امت معدوده» و آنها در یك ساعت گرد هم می‌آیند، مانند پاره‌های ابر پاییز [كه كنار هم جمع می‌شوند] .» (12)
از دیگر آیاتی كه تأویل به یاران حضرت می‌گردد، عبارت است از:
1. آیه 8 سوره هود؛
2. آیات 4 تا 7 سوره اسراء.
ویژگیهای یاوران حضرت در آیینه روایات
1. بینش عمیق
یاران امام مهدی علیه السلام از بینشی عمیق و ژرف نسبت به خداوند، امام، انسان و هستی برخوردارند:
الف. بینش عمیق نسبت به حق تعالی: اساسی‌ترین ویژگی یاران امام مهدی علیه السلام، معرفت عمیق نسبت به خداوند متعال است. این معرفت آن چنان استوار است كه نه شبهات در آن خللی ایجاد می‌كند و نه تردیدها و شكها در حریمش راه می‌یابد. امام علی علیه السلام می‌فرمایند:
«رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ وَ هُمْ أَنْصَارُ الْمَهْدِی فی آخِرِ الزَّمَانِ؛ (13) مردان با ایمانی كه خدا را آن چنان كه شایسته است، شناخته اند و آنان یاوران مهدی علیه السلام در آخر الزّمان اند.»
همچنین امام صادق علیه السلام در وصف یاران امام زمان علیه السلام می‌فرمایند:
«رِجَالٌ كَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبُرُ الْحَدِیدِ لَا یشُوبُها شَكٌّ فی ذَاتِ اللَّهِ أَشَدُّ مِنَ الْحَجَرِ؛ (14) آنان مردانی اند كه گویا دلهایشان پاره‌های آهن است و هیچ تردیدی در ذات خداوند ندارند و از سنگ سخت ترند.»
این باور، آن قدر استوار است كه مرارتها و مصیبتها، در آن خللی ایجاد نمی‌كند و بلاها و امتحانات، آن را به تلاطم نمی‌افكند و شبهات و سؤالات در آن رخنه‌ای ایجاد نمی‌كند.
یاوران مهدی علیه السلام، از سرچشمه توحید ناب، سیرابند و به حضرت حق - آن چنان كه شایسته است - اعتقاد دارند. امام علی علیه السلام در این باره می‌فرمایند: «فَهُمُ الَّذِینَ وَ حَّدُوا اللَّهَ حَقَّ تَوْحِیدِهِ؛ (15) آنان به وحدانیت خداوند، آن چنان كه حقّ وحدانیت اوست، اعتقاد دارند.»
حرم دلهایشان را بتهای نفس، ثروت و مقام نیالوده و در آن حریم امن، جز خداوند حضور ندارد. نتیجه این بینش عمیق، ایمان و تقواست. این دو را، هم در چهره عبادتها و راز و نیازشان می‌توان دید و هم در آیینه تلاشی كه در طریق عبادت و بندگی حضرت حق دارند.
ب. بینش عمیق نسبت به امام علیه السلام: یاران امام مهدی علیه السلام، امام خود را می‌شناسند و به او اعتقاد دارند. امام سجادعلیه السلام در این خصوص فرموده اند ك.».. الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ؛ (16) آنان به امامت امام مهدی علیه السلام اعتقاد راسخ دارند.»
این معرفت، شناخت شناسنامه‌ای و دانستن نام و نشان ایشان و دانستن اسم پدر و مادر و محل تولد آن حضرت نیست، بلكه معرفت به «حق ولایت» است؛ یعنی فهم این حقیقت كه ایشان از من، به من نزدیك‌تر و سزاورترند. نتیجه این بینش عمیق، محبت و اطاعت است.
ج. بینش عمیق نسبت به انسان و هستی: یاران حضرت در اهداف بلند پایه و حركت فراگیرشان، آرمانهای كم ارزش و اهداف كم مایه را دنبال نمی‌كنند. با تأمل در خویشتن و استعدادهای شگفت انگیزشان، عظمت قدر خود را می‌یابند و مسیر بودن دنیا و سالك بودن خویش را می‌فهمند. آنان با این نگاه، به معبودی پیوند می‌خورند كه از تمام كاستیها و زشتیها مبرا می‌باشد و می‌تواند آنان را سرشار از كمال، و ظرفیتهایشان را تكمیل كند.
عمق و ژرفای این نگاه، آنان را از سیل امتحانات، سرافرازانه بیرون می‌برد: «اِنَّ اَصْحَابَ طَالُوتَ اِبْتَلُوا بِالنَّهْرِ الَّذِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی (مُبْتَلِیكُمْ بِنَهَرٍ) وَ اِنَّ اَصْحَابَ الْقَائِمِ یبْتَلُونَ بِمِثْلِ ذَلِكَ؛ (17) سپاهیان طالوت، با نهر آبی آزمایش شدند؛ همان كه خداوند درباره‌اش می‌فرماید: « [خداوند] شما را با نهر آبی می‌آزماید.» و یاران امام مهدی علیه السلام نیز به مثل آن آزمایش می‌شوند.»
همچنین آنان را مشتاق شهادت و لقای الهی می‌كند؛ از امام صادق علیه السلام روایت شده است كه:.».. وَ یتَمَنَّوْنَ أَنْ یقْتَلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ؛ (18) ... و آرزو می‌كنند كه در راه خدا به شهادت برسند.»
2. عبادت و بندگی
یاران امام مهدی علیه السلام از پیشوای خود الگو گرفته و روزها و شبها را با نام و یاد حضرت حق سپری می‌كنند. معرفت و ایمان در قلبهایشان ریشه دوانده و ایشان را به خضوع در برابر حق تعالی و تلاش در مسیر بندگی او سوق می‌دهد.
در اینجا به بیان روایاتی كه درباره عبادت و بندگی یاوران حضرت است، می‌پردازیم:
الف. پیامبر اكرم صلی الله علیه وآله در مورد آنان می‌فرمایند: «مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِهِ؛ (19) آنان در طریق عبودیت خدا، اهل جدیت و تلاش اند.»
ب. امام صادق علیه السلام، عبادت و راز و نیاز یاوران امام مهدی علیه السلام را این گونه ترسیم می‌كنند: «لَهُمْ فِی اللَّیلِ اَصْوَاتٌ كَاَصْوَاتِ الثَّوَاكِلِ حَزَناً مِنْ خَشْیةِ اللَّهِ؛ (20) در دل شب، از خشیت خداوند ناله‌هایی دارند، مانند ناله مادران پسر مرده.»
ج. در روایتی دیگر آمده است: «رِجَالٌ لَا ینَامُونَ اللَّیلَ لَهُمْ دَوِی فِی صَلَاتِهِمْ كَدَوِی النَّحْلِ یبِیتُونَ قِیاماً عَلَی أَطْرَافِهِمْ وَ یصْبِحُونَ عَلَی خُیولِهِمْ؛ (21) مردان شب زنده داری كه زمزمه نمازشان، مانند نغمه زنبوران كندو به گوش می‌رسد. شبها را با شب زنده داری سپری می‌كنند و بر فراز اسبهایشان، شب را به صبح می‌رسانند.»
د. امام صادق علیه السلام همچنین در مورد آنان می‌فرمایند: «قُوَّامٌ بِاللَّیلِ صُوَّامٌ بِالنَّهَارِ؛ (22) شبها را با عبادت به صبح می‌رسانند و روزها را با روزه به پایان می‌برند.»
3. محبت
دلهای یاران امام مهدی علیه السلام، سرشار از محبت ایشان است. این علاقه مندی تا بدان حد است كه حتی زین اسب آن حضرت را مایه بركت می‌دانند و به آن تبرك می‌جویند. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «یتَمَسَّحُونَ بِسَرْجِ الْإِمَامِ علیه السلام یطْلُبُونَ بِذَلِكَ الْبَرَكَةَ؛ (23) به عنوان تبرّك بر زین اسب امام دست می‌كشند.»
به جهت همین عشق آتشین، آنان در آوردگاه رزم، ایشان را مانند نگینی در بر می‌گیرند و جانشان را سپر بلای او می‌كنند. امام صادق علیه السلام در این باره می‌فرمایند: «یحُفُّونَ بِهِ وَ یقُونَهُ بِأَنْفُسِهِمْ فِی الْحُرُوبِ؛ (24) در جنگها گرد امام می‌چرخند و با جان خود، از ایشان محافظت می‌كنند.»
چه بسیار است فاصله میان ما و یاران او! چرا كه ما از جان و حتی وقت خود، برای ایشان سهمی قرار نداده ایم و چه اهداف و آرمانهایی از ایشان كه به جهت سستی ما، بر زمین مانده و چه دعوتهایی از ایشان كه بی پاسخ مانده گذاشته شده است!
4. اطاعت
مقدم داشتن خواست حضرت بر خواست خود، از دیگر شاخصه‌های یاوران امام مهدی علیه السلام است. امام صادق علیه السلام در این خصوص فرموده اند: «هُمْ أَطْوَعُ لَهُ مِنَ الْأَمَةِ لِسَیدِهَا؛ (25) اطاعت آنان از امام، از فرمانبرداری كنیز در برابر مولایش بیشتر است.»
آنان نیك می‌دانند كه حق با امام است و امام با حق. آنان به بهانه نواندیشی از امام خود سبقت نمی‌گیرند و گر چه پشت سر ایشان در حركت اند، ولی پای از دامها بر می‌گیرند تا از ایشان فاصله نگیرند. آنان نه تنها مطیع اند، بلكه بر خلاف بسیاری كه بهانه فقدان زمینه، امكانات، سختی راه و... را دارند، از خدمت به ایشان و اهدافشان شانه خالی نمی‌كنند. در اطاعت، اهل جدیت و تلاش اند و برای بر زمین نماندن آرمانهای آن حضرت، خود را به آب و آتش می‌زنند و از هیچ كوششی فرو گذاری نمی‌كنند كه «مُجِدُّونَ فِی طَاعَتِهِ.» (26)
5. شجاعت
اگر «جهاد و مبارزه» جهانی و فراگیر است، پس یاران ایشان هم باید شجاعت و جسارتی در خور و عزمهایی پولادین داشته باشند؛ چرا كه بدون آن، قدمها یارای حركت نخواهد داشت. اهل بیت علیهم السلام آنان را این گونه توصیف می‌كنند:
الف. امام علی علیه السلام در وصف شجاعت آنها می‌فرمایند: «كُلُّهُمْ لُیوثٌ قَدْخَرَجُوا مِنْ غاباتِهِمْ لَوْ أَنَّهُمْ هَمُّوا بِأِزالَةِ الْجِبالِ لَأَزلُوها عَنْ مَواضِعِها؛ (27) همه شیرانی اند كه از بیشه‌های خود خارج شده اند و اگر اراده كنند، كوهها را از جا بر می‌كَنند.»
ب. امام سجادعلیه السلام می‌فرمایند: «جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الْحَدِیدِ؛ (28) [خداوند] دلهایشان را چون پاره‌ای آهن كرده است.»
ج. امام سجادعلیه السلام در روایتی دیگر می‌فرمایند: «فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ یعْطَی قُوَّة أَرْبَعِینَ رَجُلًا؛ (29) به هر كدامشان نیروی چهل مرد داده شده است.» و «لَوْ مَرُّوا بِجِبَالِ الْحَدِیدِ لَقَطَعُوهَا؛ (30) اگر بر كوههای آهن گذر كنند، آنها را قطعه قطعه می‌كنند.»
6. بردباری
آنان در راه تحقق آرمانهای جهانی امام مهدی علیه السلام مشكلات و مصائب فراوانی را به جان می‌خرند و از سر اخلاص و تواضع، عمل خود را هیچ می‌پندارند و به جهت هجوم سختیها و تحمل مشقتها، بر خداوند منت نمی‌گذارند. امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «قَوْمٌ... لَمْ یمُنُّوا عَلَی اللَّهِ بِالصَّبْرِ، وَ لَمْ یسْتَعْظِمُوا بَذْلَ أَنْفُسِهِمْ فِی الْحَقِّ؛ (31) [یاران مهدی علیه السلام] كسانی اند كه به جهت بردباری شان بر خداوند منت نمی‌گذارند و از اینكه جان خویش را در راه حق گذاشته اند، احساس بزرگی نمی‌كنند.»
7. یك دلی
یاوران امام مهدی علیه السلام، یك رنگ و یك دل اند. امام علی علیه السلام در مورد آنان می‌فرمایند: «قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةٌ؛ (32) [یاران مهدی علیه السلام] دلهایی متحد دارند.» و این نیست مگر به این سبب كه هواها و خودخواهیها از جانشان رخت بربسته و به جای آن، خداخواهی و خداپرستی نشسته است.
با این اتحاد و یك رنگی است كه می‌توان به اهداف جهانی دست یافت و آرمانهای الهی را تحقق بخشید. سپاهی كه از اختلاف و چند دلی رنج می‌برد، چگونه می‌تواند سرافرازانه بام دنیا را فتح كند! ما در دعای افتتاح، خود را راغب و مشتاق دولتی می‌خوانیم كه نفاق و دورویی در آن، خوار و ذلیل است.»اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیكَ فی دَوْلَةٍ كَرِیمَةٍ... تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وَ أَهْلَهُ.»
8. علم و بصیرت
امام علی علیه السلام در سخنان زیبایی، مراتب فضل و كمال علمی یاران موعود آخر الزمان را چنین توصیف می‌كنند: «ثُمَّ لَیشْحَذَنَّ فِیهَا قَوْمٌ شَحْذَ الْقَینِ النَّصْلَ تُجْلَی بِالتَّنْزِیلِ أَبْصَارُهُمْ وَ یرْمَی بِالتَّفْسِیرِ فِی مَسَامِعِهِمْ وَ یغْبَقُونَ كَأْسَ الْحِكْمَةِ بَعْدَ الصَّبُوحِ؛ (33) پس، گروهی در آن فتنه‌ها صیقلی می‌شوند، مانند صیقل دادن شمشیر توسط آهنگر. دیده‌های آنها به نور قرآن جلا داده شده و تفسیر در گوشهایشان جا گرفته است. در شب، جام حكمت را به آنها می‌نوشانند، بعد از اینكه در بامداد هم نوشیده باشند.»
آری، یاران امام علیه السلام، همچنان كه در بالاترین درجه تقوا و پرهیزگاری قرار دارند، از نظر كمال علمی نیز در بالاترین درجه قرار گرفته و از جام حكمت الهی و معرفت دینی، چنان كه باید، سیراب گشته اند.
بشارتها
1. جوانان، یاوران امام مهدی علیه السلام
امام علی علیه السلام می‌فرمایند: «أَصْحَابُ الْمَهْدِی شَبَابٌ لَا كُهُول فِیهِمْ إِلَّا مِثْلَ كُحْلِ الْعَینِ وَ الْمِلْحِ فِی الزَّادِ وَ أَقَلُّ الزَّادِ الْمِلْحُ؛ (34) یاوران امام مهدی علیه السلام جوان اند و پیری در آنها نیست، مگر به اندازه سرمه چشم یا به اندازه نمك در غذا و كمترین چیز در غذا، نمك است.»
2. حضور بانوان در میان اصحاب حضرت علیه السلام
بر اساس برخی روایات، بانوان نیز در میان اصحاب ویژه آن حضرت، حضور چشم گیری دارند و این نوید شوق انگیز و شعف آور برای تمامی بانوان شیفته یاوری مهدی علیه السلام است كه كمر همت ببندند و برای پیوستن به این جمع پربركت، تمام توان خود را به كار گیرند: «یجِی ءُ وَ اللَّهِ ثَلَاثُ مِائَةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلًا فِیهِمْ خَمْسُونَ امْرَأَةً یجْتَمِعُونَ بِمَكَّةَ عَلَی غَیرِ مِیعَادٍ؛ (35) به خدا سوگند! سیصد و سیزده تن كه پنجاه تن از بانوان نیز در میانشان حضور دارند، بدون هیچ قرار قبلی، در مكه گرد هم جمع خواهند شد.»
پس، پیوستن به مجموعه با فضیلت یاران مهدی علیه السلام برای همگان امكان پذیر است؛ زیرا دلیل معتبری در دست نداریم كه یاران امام مهدی علیه السلام افرادی معین با نام و مشخصات خاص هستند. بنابراین، هر كس می‌تواند با طرح این احتمال كه شاید من یكی از یاران ویژه حضرت مهدی علیه السلام باشم، انگیزه‌های درونی خود را تقویت كند و با تلاش فراوان، به جرگه یاران ویژه حضرت نائل آید.
از طرفی، اگر همت پیوستن به جمع یاران ویژه حضرت را نداشته باشیم، می‌توانیم جزء خیل عظیم همراهان حضرت و لشكر همگانی آن عزیز قرار بگیریم. آری، باید بكوشیم تا جایی كه ممكن است در این مسیر گام برداریم و البته نباید ناامید بود؛ چرا كه هر كس به مقدار توان و تلاش خویش درجاتی از یاوری امام را خواهد داشت.
- پاورقــــــــــــــــــــی
1) كمال الدّین، شیخ صدوق، ج 2، ص 672.
2) ارشاد، شیخ مفید، ج 2، ص 383.
3) بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 52، ص 323، ح 3.
4) منتخب الاثر، آیة الله صافی گلپایگانی، ص 475.
5) تفسیر برهان، ج 1، ص 497.
6) اثباة الهداة، ج 3، باب 32، ح 419.
7) آل عمران / 114 و 115.
8) كمال الدین، ج 2، ص 357، ح 54.
9) معجم احادیث الامام المهدی علیه السلام، ج 3، ص 100.
10) اثباة الهداة، ج 3، ص 551، باب 32، ح 654.
11) همان، ح 459.
12) روضة الكافی، ج 8، ص 313.
13) بحار الانوار، ج 57، ص 229؛ منتخب الاثر، ص 611.
14) بحارالانوار، ج 52، ص 308.
15) یوم الخلاص، كامل سلیمان، ص 224، به نقل از: بشارت الاسلام، ص 220.
16) بحارالانوار، ج 36، ص 386.
17) غیبت نعمانی، ص 316.
18) بحارالانوار، ج 52، ص 308.
19) همان، ج 36، ص 207.
20) یوم الخلاص، ص 224.
21) بحارالانوار، ج 52، ص 308.
22) یوم الخلاص، ص 224.
23) بحارالانوار، ج 52، ص 308.
24) همان.
25) همان.
26) یوم الخلاص، ص 223.
27) همان، ص 224.
28) بحارالانوار، ج 52، ص 316.
29) همان، ص 327.
30) همان.
31) شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج 9، ص 129.
32) یوم الخلاص، ص 226.
33) بحارالانوار، ج 52، ص 334، ح 64.
34) غیبت نعمانی، ص 316.
35) بحارالانوار، ج 52، ص 223.