بدون شك تمامی انبیای عظام و رسولان گرامی، امت‌های خویش را به عاقبت خوش و سرانجام پاكیزه و خرم خبر داده اند.
آنان از سوی خداوند وعده فرموده اند كه روزگار آدمیان به سعادت و رفاه و خوشی و راحتی ختم خواهد شد و دوران ظلم و ستم به آخر خواهد رسید. در آن هنگام انسان‌های محروم حقوق خویش را باز خواهند ستاند، از چنگال فقر و محرومیت و رنج رهایی خواهند یافت، و پس از آن كه محكوم و رهرو بوده اند به رهبری و زمامداری رسند، و به فضل و عنایت الهی در زمین سروری یابند. كتاب‌های آسمانی آكنده از این بشارت است. و البته در تعیین مصداق آن مصلح، عبارت‌ها مختلف و الفاظ متفاوت است.
قرآن مجید نیز نسبت به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشته و اراده و خواست خداوند متعال را بر این می‌داند كه دوران كومت شیطان به پایان رسد و بساط پیروان او برچیده شود و حتما تمام بندگان صالح خداوند در همه جای زمین به حكومت رسند و سراسر گیتی به آنان سپرده شود تا قوانین اسلام به طور كامل و همه جانبه تطبیق و اجرا و سعادت افراد بشر تضمین و تامین گردد و هدف نهایی از زندگی تحقق پذیرد.
البته تطبیق این آیات نورانی بر وجود مقدس مهدی علیه السلام و حكومت جهانی آن حضرت تنها از راه روایات رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام امكان پذیر است وهمچون بسیاری از موضوعات دیگر بدون استفاده از این بیانات نورانی، آیات قرآن خاموش و ساكتند.
بیش از یكصد و بیست آیه از آیات قرآن به مساله مهدویت تفسیر شده است كه در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره می‌كنیم:
1 - « الم* ذلك الكتاب لا ریب فیه هدی للمتقین* الذین یؤمنون بالغیب و... » (1)
امام صادق علیه السلام در ذیل این آیه فرمودند: «متقیان شیعیان علی علیه السلام هستند و غیب همان حجت غائب است » (2)
2 - «و ذكرهم بایام الله » (3) از امام باقر علیه السلام روایت است كه فرمود: «ایام الله عز و جل ثلاثة: یوم یقوم القائم علیه السلام و یوم الكرة و یوم القیامة؛ (4)
روزهای خدا سه تا ست: روزی كه قائم علیه السلام قیام خواهد كرد، و روز رجعت و روز قیامت »
3 - «قال رب فانظرنی الی یوم یبعثون قال فانك من المنظرین الی یوم الوقت المعلوم » (5)
از امام صادق علیه السلام درباره این آیه و وقت معلوم سؤال شد. آن حضرت در جواب فرمودند:
«وقت معلوم روز قیام قائم آل محمد است. هرگاه خداوند او را برانگیزد در مسجد كوفه ابلیس می‌آید در حالی كه بر زانوهایش راه می‌رود و می‌گوید:ای وای از این روزگار، آن گاه با پیشانیش گرفته شده، گردنش زده می‌شود، آن هنگام روز وقت معلوم است كه مدت او به پایان می‌رسد » (6)
4 - «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا فلا یسرف فی القتل انه كان منصورا »؛ (7)
«و هر آنكه مظلوم كشته شود پس البته كه ما برای ولی او حكومت و تسلط دادیم، پس مبادا در كشتن اسراف كند كه او منصور است. »
وقتی از امام صادق علیه السلام درباره این آیه سؤال شد، آن حضرت در جواب فرمودند:
«آن قائم آل محمد صلی الله علیه و آله است كه خروج می‌كند و به انتقام خون حسین علیه السلام دشمنان را می‌كشد. پس چنانچه اهل زمین را به قتل رساند مسرف نخواهد بود. » (8)
5 - «و قل جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل كان زهوقا»؛ (9)
«و بگو كه حق آمد و باطل نابود شد كه همانا باطل محو شدنی و سزاوار نابودی است. »
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه شریفه فرمودند: «اذا قام القائم علیه السلام ذهب دولة الباطل؛ (10) هرگاه قائم علیه السلام بپا خیزد، دولت باطل از بین می‌رود [و زایل می‌گردد] . »
6 - «و لقد كتبنا فی الزبور من بعد الذكر ان الارض یرثها عبادی الصالحون » ؛ (11)
«و به راستی كه ما پس از نوشتن در ذكر [تمام كتب آسمانی یا تورات] در زبور نیز نگاشتیم كه البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد. »
علی بن ابراهیم در تفسیرش كه منسوب به امام صادق علیه السلام است در معنی این آیه گوید: «فرموده، تمام كتاب‌ها [ی آسمانی] ذكر [خداوند] است، البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد * فرمود: حضرت قائم علیه السلام و اصحاب اویند. » (12)
7 - «و عدالله الذین آمنوا منكم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض... » ؛ (13)
«خداوند به كسانی از شما كه ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده فرموده كه آن‌ها را [در ظهور امام قائم علیه السلام] در زمین خلافت دهد.... »
امام صادق علیه السلام درمعنای این آیه شریفه می‌فرماید: «درباره حضرت قائم علیه السلام و اصحاب او نازل گشت. » (14)
8 - «امن یجیب المضطر اذا دعاه و یكشف السوء و یجعلكم خلفاء الارض » ؛ (15)
«آیا آن كیست كه دعای مضطر را هنگامی كه او را می‌خواند به اجابت می‌رساند و رنج و غم را برطرف می‌سازد و شما را جانشینان زمین قرار می‌دهد؟»
از امام باقر علیه السلام یا امام صادق علیه السلام درباره این آیه نقل شده است كه فرمودند: «این آیه درباره قائم از آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شده، هرگاه كه خروج كند معمم می‌شود و در كنار مقام نماز گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع نماید، پس هیچ پرچمی از او رد نشود. » (16)
9 - «و نرید ان نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمة و نجعلهم الوارثین » ؛ (17)
«و ما اراده كردیم بر آنان كه در زمین مستضعف شدند منت گذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم. »
روایات در مورد اینكه این آیه درباره امامان از آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شده بسیار است كه در كتاب «البرهان » یاد گردیده است. (18)
10 - «اعلموا ان الله یحی الارض بعد موتها»؛ (19)
«بدانید كه البته خداوند زمین را پس از مردن آن زنده خواهد كرد. »
از امام باقر علیه السلام درباره این آیه نقل شده است كه فرمود: « خداوند عز و جل زمین را به وسیله حضرت قائم علیه السلام زنده می‌كند، پس از مردن آن. » (20)
برای رعایت اختصار بقیه آیات را تنها با ذكر شماره و منبع استناد به پایان می‌بریم.
11 - بقره/ 148: «فاستبقوا الخیرات... » (21)
12 - بقره/ 155: «ولنبلونكم بشی ء من... » (22)
13 - آل عمران/ 83: «و له اسلم من فی السموات... » (23)
14 - آل عمران/ 200: «یا ایها الذین آمنوا اصبروا و... » (24)
15 - نساء/ 47: «یا ایها الذین اوتوا الكتاب... » (25)
16 - نساء/ 59: «یا ایها الذین آمنوا اطیعوالله و... » (26)
17 - نساء/ 69: «و من یطع الله و الرسول فاولئك... » (27)
18 - نساء/ 77: «الم‌تر الی الذین... » (28)
19 - نساء/ 159: «و ان من اهل الكتاب... » (29)
20 - مائده/ 14: «و من الذین قالوا انا نصاری... » (30)
21 - انعام/ 44: «فلما نسوا ما ذكروا به فتحنا... » (31)
22 - انعام/ 158: «هل ینظرون الا ان تاتیهم... » (32)
23 - اعراف/ 53: «هل ینظرون الا تاویله یوم... » (33)
24 - اعراف/ 157: «الذین یتبعون الرسو ل... » (34)
25 - اعراف/ 159: «و من قوم موسی... » (35)
26 - انفال/ 33: «و قاتلوهم حتی لا تكون فتنة و... » (36)
27 - توبه/ 33: «هو الذی ارسل رسوله بالهدی و... » (37)
28 - یونس/ 20: «و یقولون لولا انزل علیه آیة... » (38)
29 - طه/ 135: «فستعلمون من اصحاب الصراط... » (39)
30 - انبیاء/ 11 تا 15: «و كم قصمنا من قریة... » (40)
البته آیات مربوط به امام زمان علیه السلام چندین برابر این مقدار است كه خواننده محترم را برای مطالعه بیشتر به مطالعه كتاب‌های ذیل توصیه می‌كنیم:
1 - سیمای حضرت مهدی علیه السلام در قرآن، سید هاشم حسینی بحرانی، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی (41)
2 - امام مهدی از دیدگاه قرآن و عترت، علی دوانی
3 - مهدی در قرآن، رضا فیروز
4 - المهدی فی القرآن، سید صادق الحسینی الشیرازی
- پاورقــــــــــــــــــــی
1) بقره/ 1 تا 3.
2) كمال الدین و تمام النعمة، جلد 2، ص 340.
3) ابراهیم / 5.
4) صدوق، خصال، ص 108 و معانی الاخبار، ص 365.
5) حجر / 36 تا 38.
6) دلائل الامامة، ص 240 و تفسیر عیاشی، ج 2، ص 242.
7) اسراء/ 33.
8) كامل الزیارات، ص 63؛ عیون اخبار الرضا، ص 151.
9) اسراء/ 81.
10) كلینی، روضه كافی، ص 287.
11) انبیاء/ 105.
12) تفسیر قمی، ج 2، ص 77؛ مجمع البیان، ج 7، ص 66.
13) نور/ 55.
14) نعمانی، كتاب الغیبة، ص 126؛ كافی، ج 1، ص 193.
15) نمل/ 62.
16) تاویل الایات الظاهرة، ص 403؛ كتاب الغیبة، چاپ مكتبة الصدوق، صص 181 و 182؛ تفسیر قمی، ج 2، ص 205.
17) قصص/ 5.
18) همچنین ر. ك: شیخ طوسی، الغیبة، ص 113.
19) حدید/ 17.
20) كمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 668؛ كتاب الغیبة، ص 110.
21) ر. ك: كلینی، روضه كافی، ص 313.
22) ر. ك: كتاب الغیبة، نعمانی، ص 132؛ تفسیر عیاشی، ج 1، ص 68.
23) ر. ك: تفسیر عیاشی، ج 1، ص 183.
24) ر. ك: نعمانی، الغیبة، ص 105.
25) ر. ك: نعمانی، الغیبة، ص 149.
26) ر. ك: كمال الدین و تمام النعمة، ج 1، ص 253.
27) ر. ك: تفسیر قمی، ج 1، ص 142.
28) ر. ك: روضه كافی، ص 330.
29) ر. ك: تفسیر قمی، ج 1، ص 158.
20) ر. ك: كافی، ج 5، ص 352.
31) ر. ك: تفسیر قمی، ج 1، ص 200.
32) ر. ك: كمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 336.
33) ر. ك: تفسیر عیاشی، ج 1، ص 235.
34) ر. ك: كافی، ج 1، ص 429.
35) ر. ك: تفسیر عیاشی، ج 2، ص 32.
36) ر. ك: مجمع البیان، ج 4، ص 543.
37) ر. ك: كمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 670؛ تفسیر عیاشی، ج 2، ص 87.
38) ر. ك: كمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 340.
39) تاویل الآیات الظاهره، ص 323.
40) ر. ك: روضه كافی، ص 51.
41) نوشتار پیش رو اقتباس از همین كتاب است.