اشاره
نوشتار زیر نگاهی گذرا به روش‌های پیام‌رسانی مبلغان مسیحی است كه از دو نوشتۀ «بررسی شیوه‌های تبلیغاتی مسیحیت علیه السلام» و «مبلغان جدید» استخراج گردیده است. امید آن كه خوانندگان گرامی را فایده بخشد.
روحانیان مسیحی همواره كوشیده اند، با بهره گیری از شیوه‌های مختلف و كارآمد تبلیغی، اقدام‌های گستردۀ خود را انسان دوستانه جلوه دهند و چنان وانمود كنند كه فعالیت‌های خیل عظیم مروجان آیین مسیحیت در راستای سعادت دنیا و آخرت بشر است و این به اصطلاح منجیان بشریت افرادی فداكارند. آن‌ها برای نفوذ در میان ملت‌ها از دو روش مستقیم و غیر مستقیم بهره می‌برند.
الف) روش مستقیم (چهره به چهره)
در این شیوه، مبلغ آرای خود را بی واسطه به مخاطب ارائه می‌كند و طرفین به طور مستقیم به تفهیم و تفاهم می‌پردازند. بنابراین، حضور فیزیكی مبلغ ضروری است.
این روش به سبب عدم كارآیی لازم، به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و مبلغان معتقدند در برخی موارد نتیجۀ معكوس می‌دهد. (1)
یكی از روحانیان مسیحی می‌گوید: مسلمانان [و مخاطبان] می‌توانند عملیات تبشیری را در فرهنگ و بهداری تحمل كند، ولی حاضر نیستند تبلیغات دینی را بشنوند. (2)
ب) روش غیر مستقیم
در این شیوه، اندیشه‌های مورد نظر به یاری ابزارهای گوناگون به مخاطبان ارائه می‌شود و مبلغان با لباس‌ها، چهره‌ها و عنوان‌های مختلف به ترویج فرهنگ خود می‌پردازند. برخی از شیوه‌های پیام‌رسانی غیر مستقیم مبلغان مسیحی عبارت است از:
1. تلاش و تبلیغ گسترده در پوشش هیئت‌های پزشكی، بهداشتی، علمی، پژوهشی، نظامی، جهانگردی، روزنامه نگاری، شركت‌های بازرگانی، مؤسسه‌های خیریه و انجمن‌های حمایتی و خدماتی
پوشش به تناسب نیاز مخاطبان انتخاب می‌شود؛ برای مثال بهترین دلیل مبشران مسیحی برای بهره برداری از حرفۀ پزشكی این است كه هر جا بشر باشد بیماری وجود دارد؛ بیمار نیازمند پزشك است و هر جا پزشك نیاز باشد، فرصت مناسبی برای تبشیر و تبلیغ پدید می‌آید. (3)
یك نویسندۀ مسیحی می‌گوید: «اروپا در جنگ‌های صلیبی از راه شمشیر ضرر كرد. اكنون تصمیم گرفته تا از راه تبشیر به مقاصد خود برسد. اروپا می‌خواهد با این جنگ صلیبی جدید بدون خونریزی به هدف برسد. اروپا برای رسیدن به این هدف كلیسا، مدارس، بیمارستان و... را استخدام و مبشرین را منتشر كرده است. (4) »
2. نفوذ در محافل فرهنگی و تلاش در جهت سست ساختن بنیان فرهنگ‌های دیگر
روحانیان مسیحی از طریق مراكز فرهنگی، رادیو و تلویزیون و دیگر رسانه‌ها در جهت تبلیغ آیین مسیحیت می‌كوشند. (5)
رادیو واتیكان، روزانه به 36 زبان برنامه پخش می‌كند. یك گروه مسیحی به نام «بایست ها» 112 ایستگاه رادیویی در 38 سرزمین دارد. در سال 1980 میلادی تنها برای رادیوی جنوب شرقی آسیا، بودجه یی معادل 20 میلیون دلار اختصاص یافت. این رادیو به 28 زبان آسیایی برنامه پخش می‌كند. (6)
واتیكان همچنین در سراسر دنیا پنج هزار مجله و روزنامه در دو میلیارد تیراژ منتشر می‌كند. در خود واتیكان افزون بر روزنامۀ ایتالیایی - كه از 120 سال پیش تاكنون منتشر می‌شود - همه هفته مجله‌های متنوعی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی و پرتقالی روانۀ بازار می‌سازد. (7)
یك جمعیت مذهبی - كه در ترویج آیین مسیحیت فعالیت می‌كند - روزنامه یی به نام «برج مراقبت» دارد كه به هشتاد زبان و در تیراژ هشت میلیون منتشر می‌شود (8) . ریچارد استكینگ می‌نویسد: «مبلغین جدید، در نقطۀ مقابل نیاكان خود، بر این عقیده اند كه تا حد امكان تعالیم انجیل باید از حیله گری‌های فرهنگ غرب عاری باشد و باید آن را با تمدن مردمی كه تعالیم انجیل به آنان عرضه می‌شود تطبیق داد. طبق خط مشی جدید، در عوض مسیحی كردن منطقه یی مانند افریقا، می‌بایست در جهت افریقایی كردن مسیحیت تلاش نمایند و نظریه یی كه اكنون كاتولیك‌ها در خصوص جریان تطبیق پیام مسیحیت با سنت‌های محلی مورد استفاده قرار می‌دهند، «ادغام فرهنگ» است. (9) »
3. انتخاب و تربیت مبلغان
روحانیان و به اصطلاح مبشران، بخشی از ابزارهای تبلیغاتی اند كه مسیحیت برای دست یابی به اهداف خود از آن‌ها بهره می‌گیرد. از این رو، در جهت بهتر شدن كیفیت و كمیت این ابزار تبلیغاتی می‌كوشد و با ایجاد مراكز آموزشی و دانشكده‌های گوناگون به افزایش توان علمی، تخصصی و حرفه یی آنان اهتمام می‌ورزد. مبلغان پس از گذراندن دوره‌های آموزشی به مناطق مورد نیاز و حساس اعزام می‌شوند.
مراحل جذب، آموزش و اعزام
مرحلۀ جذب
در این مرحله، فرد یا افراد مورد نظر به روش‌های مختلف جذب می‌شوند. دو گونۀ رایج این روش‌ها عبارت است از:
الف) جذب از طریق مراكز آموزش زیر نظر مسیحیت
یكی از اهداف آموزش كلیسا جذب افراد مستعد از میان شاگردان و دانشجویان آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌های مسیحی است. برخی از مبشران می‌گویند: «این گونه مؤسسه‌ها در درجۀ اول وسیله‌های تهیۀ كشیش برای كلیسا است.»
اقدام‌های میسیونرهای مسیحی در تاسیس مدرسه برای كودكان و نوجوانان در همین راستا است و هدف اصلی آن‌ها جذب كودكان و جوانان، به ویژه زنان جوان، است. این افراد بعدها به عنوان معلم و راهبه برای تدریس و تبلیغ به نواحی مختلف گسیل می‌شوند.
ب) جذب و گزینش از نقاط محروم و فقیر
گروه‌هایی از میسیونرهای مسیحی مسئول شناسایی نقاط محروم و فقیرند. این گروه از كشیش‌ها با برنامه‌ریزی دقیق و گرفتن مجوز قانونی از دولت به روستاهای دوردست و عقب افتاده سفر می‌كنند و با هم آهنگی پلیس، افراد یتیم و بی سرپرست را شناسایی كرده، به خانه‌های ایتام در مركز شهرها می‌برند تا ضمن تعلیم و تربیت آنان از نیروی فكری آنان در برنامه ریزی‌های آینده استفاده كنند. این امر در كشور هند رایج است. مبشران مسیحی می‌كوشند با ساختن بیمارستان، كودكستان، پرورشگاه، مدرسه و دانشكده‌هایی كه كیفیت آموزشی بالایی دارد مغزهای جوان هند را در راستای اهداف خود به خدمت گیرند (10) .
امروز بر خلاف گذشته مبلغان كاتولیك خود را به فقرا بسیار نزدیك كرده اند و آنان را تشویق می‌كنند به خاطر «عدالت اجتماعی» مبارزه كنند.
«پاپ ژان پل دوم» از سیاست نزدیكی به تهیدستان روحانیان مسیحی، تا زمانی كه به طور مستقیم در سیاست دخالت نكنند، حمایت كرده است. مسیحیت گروهی از كشیشان را، به عنوان مبلغ محلی، تربیت می‌كند. این گروه از طریق عرضۀ مشاغل مختلف به محرومان به تبلیغ می‌پردازد و به آنان چنان القا می‌كند كه به خود و «بابانوئل» متكی باشند.
ویلی سیلز، دبیر هیئت‌های مبلغ كلیسای اصلاحی سیاهپوستان، می‌گوید: «نقش واقعی مبلغ تنها این است كه به تقلید از عیسی به فقرا رسیدگی نماید... ما یك پیام داریم كه باید آن را اعلام كنیم. پیام این است كه از دیدگاه مسیحیت ضعفا در جامعه دارای اولویت اول هستند. پیام مسیحیت در این خصوص رسیدگی به ضعفا است» (11)
آموزش و پرورش
پس از جذب افراد، اصول، تعالیم و آداب و رسوم مسیحیت به آنان آموزش داده می‌شود. این مرحله در دو مقطع مقدماتی و عالی تحقق می‌یابد. (12)
كلیسا مبلغان را چنان آموزش می‌دهد كه برخلاف مردم عادی وجود خود را ضروری ندانند. یكی از روحانیان كلیسا می‌گوید: «یك هیئت تبلیغی كه از نظر شهید دادن مشكل داشته باشد، بی فایده است» (13) .
یكی از مراكز آموزش دوره‌های تخصصی مسیحیت مؤسسۀ مطالعات عربی و اسلامی «رم» است. این مؤسسۀ وابستۀ به جامعۀ اسقفی در میدان «سنت آیولفیاره» رم فعالیت می‌كند و در كشورهای با اكثریت مسلمان به تبلیغ مسیحیت مشغول است. مدیر این مؤسسه می‌گوید: «هدف این مؤسسه آموزش مبلغین مذهبی جهت اعزام به مناطقی است كه تراكم شدیدی از مسلمانان در آن وجود دارد» (14) .
اعزام مبلغ
پس از پایان دوره‌های آموزش، گروهی از مبلغان به طور رسمی با عنوان مبلغ اعزام می‌شوند و دسته‌ای با عنوان‌هایی چون پزشك، مهندس، جهانگرد، روزنامه نگار، بازرگان، مستشار نظامی و... به مناطق مورد نظر می‌شتابند (15) .
4. توجه به روش و آداب زندگی، آموختن زبان‌های گوناگون و تعلیم هنرهای مختلف مانند موسیقی
میسیونرهایی كه به قارۀ افریقا اعزام می‌شوند، می‌كوشند زبان محلی و شیوۀ زندگی آن جا را بیاموزند. تجربه به آنان آموخته است كه بی واسطه با بومیان سخن گفتن مؤثرتر است (16) .
آن‌ها به قبایل كمك می‌كنند تا مسیحیت را با آداب و رسوم محلی خود تركیب كنند و دین خود قرار دهند. حتی مبلغان در برخی از مناطق اجازه می‌دهند مردانی كه بیش از یك همسر دارند، همسران خود را نگه دارند. آن‌ها چنان استدلال می‌كنند كه اگر مردان همسران خود را رها كنند، قبیله دچار از هم گسیختگی خواهد شد و فحشا رواج می‌یابد.
مبشران می‌كوشند با رعایت نظافت ظاهری جلب توجه كنند و در فعالیت‌های تبشیری موفقیت به دست آورند (17) .
5. ارتباط و گفت و گو
مبلغان، به یاری دیدار و گفت و گوهای مكرر، با افراد علاقه مند و مورد توجه ارتباط برقرار می‌كنند و كتاب‌ها و جزوه‌های گوناگون به آن‌ها ارائه می‌دهند. (18)
6. دخالت در امور اجتماعی
برخورد انسان دوستانه با مشكلات اجتماعی و اقتصادی نیز از اموری است كه روحانیان مسیحی را در جلب توجه مردم و دوستی با آن‌ها یاری می‌دهد. مبلغان مسیحی معتقدند مبشران باید وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم منطقۀ تبلیغی خود را بدانند، برای اصلاح آن بكوشند و ثابت كنند كه برای تبشیر نیامده اند. در این راستا، مبشران بیش‌تر به جوانان مجرد یا بی كار عنایت دارند. (19)
- پاورقــــــــــــــــــــی
1) بررسی شیوه‌های تبلیغاتی مسیحیت علیه اسلام، مرتضی نظری (با اندكی تغییر) ، ص 105. سازمان تبلیغات
اسلامی.
2) همان.
3) همان، ص 107.
4) همان.
5) همان، ص 236.
6) همان، ص 259.
7) همان، ص 237.
8) همان، ص 237.
9) مبلغان جدید، ریچارد استكینگ، ص 10، ترجمۀ ادارۀ كل اعزام مبلغ به خارج از كشور.
10) بررسی شیوه‌های تبلیغات مسیحیت علیه اسلام، ص 244 و 245.
11) مبلغان جدید، ص 35.
12) همان، ص 246.
13) همان، ص 10 و 26.
14) بررسی شیوه‌های تبلیغاتی مسیحیت علیه اسلام، ص 246.
15) همان، ص 248 و 249.
16) همان، ص 252.
17) همان.
18) همان، 253.
19) بررسی شیوه‌های تبلیغاتی مسیحیت علیه اسلام، همان، ص 253.