یكی از بزرگ‌ترین تهدیدات برای جوامع بشری، قطع ارتباط نسلها با یكدیگر و نسل فعلی با پیشینیان است؛ زیرا زندگی گذشتگان سرشار از تجربه‌های تلخ و شیرین است كه برای نسلهای بعد می‌تواند راهگشا و عبرت‌آور باشد.
در برخی از كشورها كه گذشته‌های افتخارآمیزی داشته‌اند، استعمار ضمن از بین بردن یا غارت آثار پیشینیان آنها؛ حتی رسم الخط آنان را نیز تغییر داده است تا بتوانند تفكرات خود را به مردم آنان بقبولانند و منابع آنان را غارت كند. این مسئله در كشورهای آفریقایی زیاد به چشم می‌خورد؛ بسیاری از این كشورها زبان، رسم الخط، فرهنگ و هویت گذشتة خود را كاملاً از دست داده، فرانسوی یا انگلیسی زبان شدهاند.
انقلاب اسلامی كه خواهان بازگشت به اسلام اصیل بود؛ برای استعمارگران زلزله‌ای بنیانكن پدید آورد و سونامی این زلزله تمامی كشورها و ملتهای مستضعف دنیا را در برگرفت و آنان را متوجه این تفكر رهایی بخش نمود.
استعمارگران و صاحبان سرمایه كه خون ملّتها را می‌مكیدند، برای از پا درآوردن انقلاب نوپای اسلامی كه الهام بخش ملّتهای آزادی‌خواه شد، انواع توطئه‌ها را تدارك دیدند تا این تفكّر عالم‌گیر نشود. از جملة این توطئه‌ها «جنگ تحمیلی» بود؛ اما جوانانی پرشور و دست از جان شسته به خط مقدم جبهه‌ها رفته و با نثار جان خود این تفكر الهام‌بخش را زنده نگه داشتند. این جوانان در بین مردم زندگی می‌كردند؛ اما شهادت آنان رمزی شنیدنی است و داستانی آموزنده دارد.
امروز، وجود نوعی شكاف بین نسل اول انقلاب و جنگ، با نسل فعلی، موجب شده است تا جوانان پاك و باهوش فعلی تقریباً از سرداران و شهدای جنگ و انقلاب اسلامی كم‌تر اطلاع داشته باشند. اینجانب در یكی از دانشگاهها جهت سخنرانی دعوت شده بودم، به محض ورود به سالن نگاهم به تخته سفید افتاد و جملات نوشته شده روی آن توجه بنده را جلب كرد. در معرفی كتابی چنین نوشته شده بود: «ارنستو چه گوارا، نوشته فلان، انتشارات فلان، جهت خریداری به فلان كتاب‌فروشی مراجعه شود.» بنده كنار این جملات نوشتم: «حسن آب شناسان» و از دانشجویان ـ كه تعدادشان نزدیك به 200 نفر بود ـ پرسیدم: آیا این شخص را می‌شناسید؟ پاسخها جالب و در عین حال تكان‌دهنده بود: یكی می‌گفت نویسنده است، دیگری می‌گفت دانشمند و آن یكی جواب دیگری می‌داد. بنده دوباره نوشتم: «امیر سرلشكر شهید حسن آب شناسان فرماندة نیروهای مخصوص ارتش و دارندة چندین مقام برتر ورزشی ارتشهای جهان» و رو به دانشجویان گفتم: دوستان! آقای «چه‌گوارا» چریك و آزادی‌خواه بود. همه او را می‌شناسید؛ اما آقای آب شناسان در چریك و آزادی‌خواه بودن یك سر و گردن از چه‌گوارا بالاتر بود. ضمناً چه‌گوارا كمونیست بود؛ اما نماز شب شهید آب شناسان ترك نمی‌شد.
در ادامه وقتی مقداری درباره شخصیت شهید صحبت كردم، بسیار مورد توجه واقع شد. این مسئله خیلی فكرم را به خود مشغول كرد كه: چرا نسل فعلی ما قهرمانان واقعی و مذهبی خود را نمی‌شناسند و چرا ما كم كاری می‌كنیم؟ با توجه به حضور رزمندگان هشت سال دفاع مقدس در ببین مردم، شروع به شناسایی افراد خوش‌بیان از بین آنان كردم. با خیلی از آنها صحبت كردم و قانع شدند كه خاطرات هشت سال دفاع مقدس، زندگی‌نامة شهدا و سرداران شهید را برای نمازگزاران بیان كنند. پس از اعلام آمادگی این عزیزان ـ كه با اكراه شدید اولیه به خاطر ترس از ریا همراه بود ـ در هفته یك روز پس از نماز برای این مسئله در نظر گرفته شد. با بیان خاطرات از طرف این عزیزان سكوت محض در جلسه حكم‌فرما می‌شد و نمازگزاران و مخصوصاً جوانان ولع شدیدی برای دانستن زندگی‌نامه شهدا و خاطرات جنگ نشان دادند. در موارد زیادی مشاهده می‌شد كه به گریه می‌افتادند و جالب اینكه وقتی رزمندة خاطره‌گو علاقه جمع را برای شنیدن می‌دید، به ذوق می‌آمد و بیان خاطرات را ادامه می‌داد كه در همان حال سخنرانی خود اعلام آمادگی می‌كرد تا در جلسات آینده خاطرات دیگری را نیز بیان كند. این مسئله باعث شد نمازگزاران از این طرح اعلام رضایت كرده و رزمندگان گمنام دیگری را به امام جماعت معرفی كنند؛ حتی برخی از افرادی كه در دفاع مقدس حضور داشتند، با مراجعه به امام جماعت برای بیان خاطرات دفاع مقدس اعلام آمادگی كردند.
در ذیل بخشهایی از بركات این طرح را ـ كه در تیپ هوابرد 33 المهدی‌علیه‌السلام اجرا شد و برای نگارنده ملموس بود ـ بیان می‌كنم:
1. در نسل فعلی برخی از شهدا جز نام و عكس چیز دیگری ندیده و نمی‌دانند. با این طرح زندگی‌نامة این افراد را كه در بین ما زندگی كرده و می‌كنند و نام كوچه و خیابان ما با اسم مبارك آنان مزین شده است می‌شناسند.
2. شهدای ما افرادی معمولی و جوانانی ساكن همین محلات بوده‌اند. امام‌رحمه‌الله كیمیاگری كرد و از مس وجود آنها طلا ساخت و بر قامت این جوانان خلعت شهادت پوشید. رمز موفقیت امام و شهدا اسلام ناب بود كه آموزندگی بسیار بالایی دارد.
3. پیشكسوتان جهاد و شهادت كسانی هستند كه امام‌رحمه‌الله سفارش فرمود: «نگذارید در پیچ و خم زندگی گم شوند.» این طرح، كمك می‌كند تا این عزیزان در متن جامعه حاضر شوند و دغدغه‌های شهدا را به گوش نسل فعلی برسانند.
4. همیشه اسلام به ایثارگری نیاز دارد؛ زیرا دشمنان اسلام در كمین نشسته و منتظر غفلت ما هستند تا به محض سست شدن اعتقادات ما، هجوم ناجوانمردانة خود را شروع كنند. این طرح كمك می‌كند كه فرهنگ ایثار و شهادت همیشه زنده و بالنده باشد و طمع دشمنان قطع شود.
5. جوانان به شدت الگوگرا هستند و دوست دارند كسی سرمشق آنان قرار گیرد. متأسفانه به خاطر غفلت ما در معرفی الگوهای واقعی، گروهی از آنان به سمت فوتبالیستها، هنرپیشه‌ها و سایر الگوهای كاذب گرایش یافته‌اند. در این طرح الگوهای كاذب، عكس شهدا را در اتاق خود بزنند و از آنان انرژی بگیرند.
6. متأسفانه اینگونه بین جوانان ما جا افتاده است كه نسل متدین افراد عبوسی هستند و كار آنها فقط شركت در مراسم روضه و گریه كردن است. بیان شوخیهای سالم و خنده‌های فراوان جبهه این ذهنیت را می‌تواند برطرف كند كه در اسلام گریه و خنده هر كدام به جای خود رعایت می‌شود و نمونة عینی آنها رزمندگان، ایثارگران و شهدای ما بودند.
7. توسّل به اهلبیتعلیهمالسلام رمز و راز اصلی موفّقیت شهدای ما بود. بیان این توسّلها و بركات آن ضمن ایجاد علاقه در جوانان به توسّل، آنان را به شناختن اهلبیتعلیهمالسلام بیش‌تر سوق می‌دهد.
8. یكی از آفات بزرگ نسل فعلی بی‌نظمی در كار و زندگی است و در جامعه حرف غلطی شایعه شده است كه: «نظم در بی‌نظمی است» در حالی كه اساس دفاع مقدس بر نظم بود كه سفارش أكید اسلام است. بیان عملیاتهای منظم و رعایت سلسله فرماندهی جبهه این ذهنیت را تغییر خواهد داد.
9. جوان لذّت‌گرا است؛ ولی متأسفانه نسل فعلی به دنبال لذّتهای كاذب است. بیان لذایذ واقعی از زندگی شهدا جوانان را به سمت لذتهای حقیقی و عشق واقعی به معبود سوق می‌دهد.
10. اكثریت قریب با اتفاق سرداران جنگ، نسل جوان بوده و زیر 30 سال سن داشته‌اند. امام‌رحمه‌الله به آنان اعتماد كرد و آنان نیز این اعتماد را پاس داشتند و پیروزی عظیمی را به ارمغان آورند. بیان اینكه اعتماد، یك جادة دو طرفه است و مسئولین و جوانان باید به یكدیگر اعتماد كنند، در هر دو طرف تأثیر به سزایی دارد كه تجربه كهنسالان و انرژی جوانان هر كار غیرممكنی را امكان پذیر می‌نماید.
11. لباسها و تیپ نسل جوان با انواع تهاجمات فرهنگی و عقیدتی مواجه است. معرفی ساده و خاكی پوش بودن رزمندگان و شهدا به این نسل، آنان را از سراب مدگرایی رهایی می‌بخشد.
12. بیان كمك به جبهه‌ها از طرف عامة مردم، وجود روحیة ایثارگر پروری و ترغیب رزمندگان از ناحیة خانواده‌هایشان این روحیه را در جامعه زنده و بالنده نگه می‌دارد.
13. مادران و همسران رزمندگان و شهدا در دلگرمی آنان به هنگام حضور در جبهه‌ها نقش بی‌بدیلی داشتند. بیان این مسئله برای مادران و همسران فعلی در ترویج این روحیه تأثیر زیادی دارد.
14. از زبان بزرگان دین و علمای بزرگوار زیاد نقل شده است كه: در هنگام گرفتاری بر سر مزار بزرگان حاضر شوید و خدا را به مقام صاحب آن قبر قسم دهید تا مشكل شما حل شود. معرفی شهدا به عنوان افراد با آبرو نزد پروردگار به مردم، بسیاری از آنان را در گرفتاریها به سمت قبول شهدا می‌كشاند.
15. بسیاری از رزمندگان در متن جامعه هستند و با زبان محلی و لهجه‌های بومی خاطرات را بیان می‌كنند. این مسئله كمك زیادی می‌كند كه خاطره در عمق جان مخاطب قرار گیرد.
16. پیشنهاد می‌شود چند جوان خوش‌ذوق مأمور ضبط و نگارش خاطرات رزمندگان شوند و آنها را نگهداری كنند. با جمع شدن مقدار زیادی، با چاپ و نشریه برای مسجد آنها را منتشر كنند و كم كم به چاپ كتاب خاطرات فكر كنند، و یا به صورت سی دی در آورده و در اختیار عموم قرار دهند.
17. هر رزمنده‌ای كه از دنیا می‌رود، گنجی زیر خاك مدفون می‌شود. قبل از آنكه این ثروت بی‌نظیر زیر خاك برود و غبار فراموشی آنها را فرا گیرد. این عزیزان را به بیان خاطرات تشویق كنیم تا نسل فعلی از این گنج بی‌بهره نماند.
18. الحمد لله به بركت نظام مقدس جمهوری اسلامی پایگاههای بسیج در اكثریت مساجد مستقر هستند. یكی از مواردی كه می‌تواند به پایگاههای بسیج رونق دهد، بیان خاطرات در جمع نمازگزاران است كه خود و فرزندانشان به ثبت نام در بسیج تشویق شوند. این كار باعث می‌شود ارتش بیست میلیونی به عنوان یكی از آرمانهای امام‌رحمه‌الله و شهدا شكل و شمایل بهتر و رونق بیش‌تری بگیرد.
19. یكی از آفات جامعة فعلی ما مادی‌گرایی و مسابقه برای داشتن تجملات بیش‌تر است. بیان خاطراتی درباره نداشتن امكانات و مهمات در جنگ و دست خالی جنگیدن؛ اما با دلی مالامال از عشق به معبود و شهادت، نسل فعلی را متوجه معنویات می‌كند و آنها را به آرامش در سایة معنویات، نه مادیات تشویق می‌نماید.
20. آیات و روایات فراوانی در تأكید به شكرگزاری وارد شده است. نعمتهایی كه در جامعة ما به بركت زحمات شهدا و ایثارگران به وجود آمده، نیاز به شكرگزاری به درگاه خداوند متعال و تشكر از زحمات این عزیزان را ضروری معرفی می‌كند و در ضمن این هشدار نیز داده می‌شود كه در صورت كفران نعمت، این نعمات از كف خواهند رفت.
21. در لابلای خاطرات، معرفی كتابهایی كه دربارة شهدا نوشته شده است، هم فرهنگ كتاب‌خوانی را ـ كه یكی از تأكیدات اسلام است ـ ترویج می‌كند و هم جوانان را به جای مطالعة رمانهای خیالی و بی‌مایه به این زندگی‌نامه‌ها سوق می‌دهد كه مطالعه كرده و متحول می‌شوند.
22. بین خاطرات از هوش، ابتكار و تحصیلات بالای رزمندگان بسیار بیان شود تا قوة ابتكار و تحصیل جوانان تحریك شده و انگیزة موفقیت در آنها شعله‌ور شود.
23. عنصر اصلی سرافرازی امروز دنیا، معرفی فرهنگها است؛ هر ملتی كه بتواند فرهنگ خود را بهتر معرفی كند، موفق‌تر است. ما بهترین فرهنگ و والاترین مكتب را دارا هستیم؛ اما از تبلیغ آن تا حدودی غفلت شده است. ترویج فرهنگ شهادت‌طلبی به عنوان یكی از اصلی‌ترین ستونهای مكتب ما به دست اهل آن فرهنگ تأثیر به سزایی دارد. رزمندگان ما كه با پوست و گوشت خود این فرهنگ را لمس كرده‌اند، چه بهتر كه این فرهنگ را بیان كنند.
24. در روایات داریم: «دو نعمت است تا از دست نروند قدر آنها شناخته نمی‌شود: یكی سلامت است و دیگری امنیت. این امنیت در سایة مجاهدتهای ایثارگران و شهدا به وجود آمده است. در تمام جوامع بشری از كهنه سربازان تجلیل شایسته‌ای می‌شود و اگر مهمانان خارجی بخواهند به یك ملّت ادای احترام كنند، بر نماد سرباز گمنام آن كشور تاج گل نثار می‌كنند. ترویج خاطرات ایثارگریها مردم را ترغیب می‌كند كه در شب جمعه‌ها و سایر مناسبات ملّی و مذهبی بر سر مزار شهدا حاضر شده، قبول مطهر آنها را شستشو داده و با نثار فاتحه خود و جامعه را بیمه كنند.
25. و بالاخره اینكه تا قبل از انقلاب اسلامی ایران، گروهی مبارز در جهان اسلام (مثل لبنان و فلسطین) در گروههایی پراكنده، بدون ایدئولوژی اسلامی و با تفكرات چپ‌گرایانه با صهیونیستها مبارزه می‌كردند و با شكستهای تحقیرآمیزی مواجه می‌شدند. این مسئله باعث به وجود آمدن یك اُبهّت دروغین برای رژیم صهیونیستی شده بود و شكست دادن آن به افسانه شباهت داشت. با پیروزی انقلاب اسلامی و وارد شدن عنصر شهادت‌طلبی این توهّم در هم شكست و مبارزان فلسطینی و لبنانی با اقتدا به روش شهیدانی مانند شهید فهمیده، اعجاز روحیة شهادت‌طلبی را لمس كردند و سلسله شكستهای صهیونیسم را رقم زدند. با توجه به امالقراء بودن ایران در جهان اسلام و نگاه الهام‌بخش انقلاب اسلامی، شایسته نیست از انتقال این تجربة معجزه‌گر به نسل جدید غفلت كرده و امید به وجود آمده در دل مستضعفین را با غفلت از بین ببریم.
در پایان پیشنهاد می‌شود امام جماعت پس از پایان جلسة خاطره‌گویی از رزمندة پیش‌كسوت تشكر كرده و هدیه‌ای معنوی مثل قرآن، نهج البلاغه و... را به رسم یادبود به ایشان تقدیم كند.